Redakcja: Janusz Słodczyk
Redaktor tematyczny: Edyta Szafranek

ISSN 2543-5302 (wersja online)
ISSN 2082-4793 (wersja papierowa)

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego

 

 

 

 

 

Spis treści:

 

Tytuł j. polski Zasięg stref oddziaływania metropolii
Tytuł j. ang. Range of metropolises impact zones
Autor Krystian Heffner, Piotr Gibas, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
Słowa kluczowe j.pol miejskie obszary funkcjonalne (MOF), obszary metropolitalne, wskaźniki,  problemy metodologiczne
Słowa kluczowe j.ang larger urban zones, the metropolitan areas, indicators, methodological problems
Streszczenie j.polski Aglomeracje miejskie o odpowiedniej wielkości są nazywane metropoliami. Strefy ich dominujących, funkcjonalnych powiązań tworzą obszary metropolitalne. Do wyznaczania zasięgu oddziaływania ośrodka metropolitalnego i jego strefy funkcjonalnej można stosować wiele kryteriów. Powstawanie układu metropolitalnego warunkuje jednak przede wszystkim odpowiednia struktura instytucjonalna, w tym regionalna i centralna administracja oraz organizacje o międzynarodowym charakterze. W artykule podjęto próbę wyznaczenia zasięgu obszarów znajdujących sie w strefach oddziaływania dużych ośrodków miejskich, jako obszarów tworzących lub kształtujących przyszłość regionów. Delimitacja obszarów funkcjonalnych musi być przeprowadzona odpowiednimi metodami badawczymi. Znaczenie ma przede wszystkim merytoryczny i uzasadniony celami badania dobór materiału wejściowego oraz dyskusja nad doborem wag i zakresem ich stosowania. Wydaje sie konieczne, by wyniki obowiązującego w przyszłości standardu delimitacji były uzupełniane przez wnioski płynące z komplementarnych studiów i analiz.
Streszczenie j. ang. Metropolises are an urban agglomerations with the appropriate size and important exogenous

functions and endogenous impact. To determine the range of their influence should be used several criteria. The creation of the metropolitan area determined, above all, the appropriate institutional structure, including regional and central administration. In this paper an attempt to determine metropolises impact zones as the areas forming and shaping the future of regions.

Delimitation of functional areas, made for the purposes of economic and planning, must be carried out relevant analysis. Importance has the selection of input material (essential and legitimate research objectives) and discussion on the choice of weights and their scope. It seems necessary, that the results of the current standard of the future delimitation, were supplemented by lessons learned from complementary studies and analyzes.

Zasięg stref oddziaływania metropolii

Tytuł j. polski Znaczenie miast powiatowych w pobudzaniu rozwoju mniejszych jednostek terytorialnych
Tytuł j. ang. The role of district town in development of small territorial units
Autor Małgorzata Czornik, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
Słowa kluczowe j.pol miasto powiatowe, rozwój lokalny
Słowa kluczowe j.ang district town, local development
Streszczenie j.polski Miasta powiatowe są szczególnymi podmiotami w polskiej rzeczywistości lokalnej. Ich znaczenie wynika z posiadania dużych możliwości inspirowania pozytywnych zmian, jakie dotyczyć mogą małych miast i gmin wiejskich. Pod wieloma względami są najważniejszymi pośrednikami w relacjach pomiędzy nimi a innymi podmiotami samorządowymi, przybliżając nowoczesne trendy czy łagodząc skutki docierania na prowincje zjawisk globalnych. Celem artykułu jest uwypuklenie roli miast powiatowych, w tym wskazanie na ich konkretne funkcje, jakie w czasach podnoszenia świadomości zalet istnienia wspólnot lokalnych i budowania marek miejscowych produktów mogą oferować mniejszym jednostkom terytorialnym.
Streszczenie j. ang. District towns are specific territorial units, because they have important role in giving inspiration for positive changes in small units. Rural areas and small towns are interesting in gain of information about new trends or global processes, which results can be useful in local circumstances. The intention of this article is demonstrate the role of such towns in times of arise the value of local identity and create local brand of territorial products.

Znaczenie miast powiatowych w pobudzaniu rozwoju mniejszych jednostek terytorialnych

Tytuł j. polski Rozwój biotechnologii w miastach wybranych krajów Unii Europejskiej
Tytuł j. ang. Development of biotechnology in towns of selected countries of the European Union
Autor Sławomir Dorocki, Marta Boguś, Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej,

Jan Paweł Jastrzębski,  Uniwersytet Warmińsko-Mazurski
Słowa kluczowe j.pol biotechnologia, innowacje, firma
Słowa kluczowe j.ang biotechnology, innowation, company
Streszczenie j.polski Współcześnie przemysł biotechnologiczny postrzegany jest jako najważniejszy i najszybciej rozwijający sie sektor gospodarki wysokich technologii. Przemysł ten cechują innowacyjność, szeroki zakres aplikacji i generowania postępu w innych dziedzinach nauk podstawowych. W Europie początki sektora biotechnologii sięgają końca lat 70. XX w. i są związane z pojawieniem sie dużej liczby małych i średnich przedsiębiorstw związanych z  instytucjami badawczymi i  naukowymi. Rozwój biotechnologii następuje zatem nie tylko w dużych miastach, ale również w regionach wiejskich (np. regiony rolnicze). Celem niniejszego artykułu jest analiza zmienności przestrzennego rozwoju biotechnologii jako kluczowego sektora high-tech w  wybranych krajach europejskich. Układ przestrzenny zostanie zweryfikowany w odniesieniu do struktury sieci osadniczej
Streszczenie j. ang. Współcześnie przemysł biotechnologiczny postrzegany jest jako najważniejszy i najszybciej rozwijający sie sektor gospodarki wysokich technologii. Przemysł ten cechują innowacyjność, szeroki zakres aplikacji i generowania postępu w innych dziedzinach nauk podstawowych. W Europie początki sektora biotechnologii sięgają końca lat 70. XX w. i są związane z pojawieniem sie dużej liczby małych i średnich przedsiębiorstw związanych z  instytucjami badawczymi i  naukowymi. Rozwój biotechnologii następuje zatem nie tylko w dużych miastach, ale również w regionach wiejskich (np. regiony rolnicze). Celem niniejszego artykułu jest analiza zmienności przestrzennego rozwoju biotechnologii jako kluczowego sektora high-tech w  wybranych krajach europejskich. Układ przestrzenny zostanie zweryfikowany w odniesieniu do struktury sieci osadniczej

Rozwój biotechnologii w miastach wybranych krajów Unii Europejskiej

 

Tytuł j. polski Partycypacja społeczna w zarządzaniu miastem: pomiędzy wykluczeniem społecznym a zaangażowaniem
Tytuł j. ang. Social participation in the city management: between social exclusion and involvement
Autor Jacek Kotus , Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Słowa kluczowe j.pol partycypacja społeczna, zarządzanie miastem, duże miasto
Słowa kluczowe j.ang social participation, city management, city
Streszczenie j.polski Współczesne planowanie przestrzenne w tzw. krajach zachodnich realizowane jest według paradygmatu partycypacyjnego. W ujęciu tym mieszkańcy obszaru są aktywnymi, uświadomionymi i wyedukowanymi podmiotami w procesie planowania oraz zarządzania przestrzenią. Można postawić tezę, iż planowanie przestrzenne w Polsce oraz zarządzanie przestrzenią na poziomie lokalnym – miast i gmin – realizowane jest nadal z wykluczeniem społecznym. Praktycznie często realizowane są na zasadzie „gaszenia pożarów, które już zaistniały”. Do tego należy dodać strukturę urzędów miejskich oraz firm urbanistycznych, która jest najczęściej anachroniczna w stosunku do współczesnych standardów planistycznych i urbanistycznych. Z reguły struktura ta wyklucza udział mieszkańców przy planowaniu przestrzeni. W opracowaniu przyjmuje się za punkt wyjścia koncepcję S.R. Arnstein „drabiny partycypacyjnej” i podejmuje się dyskusję nad miejscem na tej drabinie Poznania, prowadząc analizę z perspektywy działań podejmowanych przez władze miasta.
Streszczenie j. ang. Contemporary urban planning in so-called „Western” countries is carried out according to the participatory paradigm. In this case the residents of the area are active, conscious and educated subjects in the process of planning and space management. It can be argued that planning in Poland and space  management on the local level – cities and municipalities – are still carried out with social exclusion. In practice, they are often implemented on the principle of „fighting fires that have already occurred”. Also, the structure of the city offces and planning companies must be considered, as it is mostly out-dated in comparison with modern planning and urban standards. In general, such structure excludes all residents in the process of the area planning. This paper adapts as its starting point the concept of Arnstein’s „participatory ladder” and discusses the place of Poznań on that ladder, leading to analysis from the perspective of the actions undertaken by the city authorities.

Partycypacja społeczna w zarządzaniu miastem- pomiędzy wykluczeniem społecznym a zaangażowaniem

 

Tytuł j. polski Atrakcyjność inwestycyjna rumuńskiego miasta Timișoara
Tytuł j. ang. The investment attractiveness of the romanian city of Timișoara
Autor Elżbieta Litwińska, Politechnika Wrocławska
Słowa kluczowe j.pol Timișoara, Rumunia, atrakcyjność inwestycyjna
Słowa kluczowe j.ang Timișoara, Romania, investment attractiveness
Streszczenie j.polski Po upadku socjalizmu w Europie Środkowo-Wschodniej ekonomiści i międzynarodowe instytucje sugerowali, by kluczowa role w transformacji od gospodarki planowej do wolnorynkowej odegrały bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ). Celem artykułu jest pokazanie roli BIZ w rumuńskim miescie Timișoara. Miasto jest drugim najbardziej atrakcyjnym miejscem dla BIZ w Rumunii. Timișoara leży w zachodniej części kraju. Należy do najszybciej rozwijających sie miast rumuńskich. Lokalnym władzom udało sie przyciągnąć wielu inwestorów, przede wszystkim z Włoch i z Niemiec. Dla inwestorów są atrakcyjne: bliskość do Europy Zachodniej, niskie koszty pracy, wysoko wykwalifikowana siła robocza, duża liczba studiującej młodzieży oraz polityczna stabilizacja. Mieszkańców regionu charakteryzują przedsiębiorczość i otwartość. Przykład Timișoary pokazuje, ze pozytywna role w przyciągnięciu inwestycji może odegrać powinowactwo kulturowe i wspólne dziedzictwo historyczne.
Streszczenie j. ang. After the collapse of socialism in the Central and Eastern Europe economists and international institutions suggested that the key role in the transformation from the planned economy to the market economy should be played by Foreign Direct Investments (FDI). The purpose of this article is presentation of the role of FDI in the Romanian city of Timișoara. The city is the second most attractive to FDIs in Romania. Timișoara lies in the western part of the country. It belongs to the fastest developing cities in Romania. Local authorities have managed to attract many investors, mainly from Italy and Germany. They were attracted first of all by proximity to the Western Europe, low labour costs, highly qualified human resources, a large number of students and political stabilization. The inhabitants of this region are characterized by entrepreneurship and openness. Example of Timișoara also shows that the cultural affnity and the common heritage play a positive role in attracting investments.

Atrakcyjność inwestycyjna rumuńskiego miasta Timisoara

 

Tytuł j. polski Zaangażowanie partnerów samorządów aglomeracji poznańskiej w budowanie metropolii Poznań
Tytuł j. ang. The involvement of local partners from poznan agglomeration in the process of building Poznań metropolitan area
Autor Jacek F. Nowak, Anita Perska, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
Słowa kluczowe j.pol rozwój miast, metropolia, sieci partnerstwa, współpraca, partnerstwo
Słowa kluczowe j.ang urban, metropolitan area networks, partnership, cooperation
Streszczenie j.polski Przedmiotem artykułu jest analiza zaangażowania partnerów samorządów aglomeracji poznańskiej w budowanie Metropolii Poznań. Celem artykułu jest zaprezentowanie opinii partnerów samorządów aglomeracji poznańskiej dotyczących rozwoju każdej metropolii i  opinii odnoszących się bezpośrednio do rozwoju Metropolii Poznań oraz ich interpretacja i wyjaśnienie. Zwrócono uwagę na zaangażowanie partnerów samorządów w  budowanie Metropolii Poznań poprzez ich uczestnictwo w  sieciach partnerstwa. Ponadto w oparciu o badanie opinii partnerów dokonuje się hierarchizacji przeszkód  powstawaniu Metropolii Poznań oraz identyfikuje działania przyspieszające powstawanie spójnej i  mającej znaczenie międzynarodowe Metropolii Poznań.
Streszczenie j. ang. The subject of the paper is an analysis of the involvement of local economic and NGO partners from Poznan agglomeration in the process of building Poznan Metropolitan Area. The purpose is to present the opinion of the partners about the development of metropolis and opinion relating directly to the development of Poznan Metropolitan area, their interpretation and explanation. The particular attention is focused on the involvement of local partners in the building process of Poznan Metropolitan Area through their participation in the partnership networks. The prioritization of the obstacles to process of the development of Poznań Metropolitan Area was carried out based on the examination of the partners opinion. The paper also presents partners opinion about actions to accelerate the formation of a cohesion and international significance of this area.

Zaangażowanie partnerów samorządów aglomeracji poznańskiej w budowanie metropolii Poznań

Tytuł j. polski Centralność i peryferyjność w badaniach rynku pracy
Tytuł j. ang. Centrality and peripherity in labour market investigations
Autor Jerzy Runge, Anna Runge, Uniwersytet Śląski
Słowa kluczowe j.pol rynek pracy, centralność, peryferyjność, konurbacja katowicka
Słowa kluczowe j.ang labour market, centrality, peripherity, Katowice conurbation
Streszczenie j.polski Artykuł stanowi próbę konfrontacji koncepcji centralności i peryferyjności z zagadnieniami rynku pracy. Jeżeli bowiem rynek pracy jest składowa przestrzeni spoleczno-gospodarczej charakteryzującej sie zmiennością w czasie i w przestrzeni, to zmiany te dotyczą także rynku pracy, od poziomu lokalnego, przez regionalny, do krajowego. Celem artykułu jest wykazanie centralności i peryferyjności regionalnego rynku pracy rozpatrywanego na przykładzie konurbacji katowickiej oraz wybranych miejskich rynków pracy a także zmienności tego dualizmu w kolejnych etapach przemian owych rynków pracy. Można wskazać, ze o ile od drugiej polowy XVIII w. do okresu międzywojennego występował dośrodkowy model rynku pracy, o tyle w latach 50. i 60. XX w. na poziomie regionalnym zaznaczyły sie tendencje odśrodkowe, związane z realizacja planu regionalnego województwa (1951–1953), a w nim idei deglomeracji. Spowodowało to zróżnicowanie rozwoju rynku pracy poszczególnych miast konurbacji katowickiej, prowadząc do większej złożoności układu centrum–peryferie. Na styku obszarów centrum i peryferii pojawił sie obszar subcentrum charakteryzujący sie dynamicznym rozwojem. Dekada lat 70. charakteryzowała się wzmacnianiem rynku pracy, zwłaszcza we wschodniej części konurbacji katowickiej. Nastąpił zatem rozwój subcentrum, które składa sie z dwóch części: zachodnia tworzą górnicze miasta na zachód i południe od Gliwic, zaś na wschodzie powstał duży ośrodek pracy w Dąbrowie Górniczej oraz rozwinęło sie górnictwo węglowe w Bieruniu i Lędzinach. Transformacja gospodarcza osłabiła rozwój ośrodków północnego obrzeza konurbacji. Zarówno model regionalnego, jak i miejskich rynków pracy wskazują na zmienność układu centrum–peryferie w zakresie funkcjonowania rynku pracy.
Streszczenie j. ang. This paper is an attempt to compare the concepts of centrality and peripherity with labour market problems. If a labour market is a constituent of social-economic sphere showing spatial and temporal changes, these changes include also labour market from local level, through regional one, to national level. The aim of the paper is to show centrality and peripherity of regional labour market with special reference to Katowice conurbation and selected urban labour markets in this conurbation, and also to reveal changeability of this dualism in the succeeding stages of transformations of these labour markets. The most important feature of the regional labour market model in the area of Katowice conurbation is fact that since the 1750s to the 1930s a centripetal model of labour market occurred, whereas in the 1950s and 1960s decentralizing trends occurred connected with realization of regional plan of the Silesian Province (1951–1953) including deglomeration ideas. This caused differentiation of job market development in individual towns of Katowice conurbation leading to greater complexity of centre-peripheries system. At the contact zone of the centre and peripheries a new area of subcentre originated showing dynamic development. The decade of the 1970s intensified the labour market, especially in the eastern part of the conurbation. Further development of the subcentre took place and this area divided into two parts: the western part which is composed of coal-mine centres located west and south of Gliwice, and the eastern part including a large labour market in Dabrowa Górnicza and coal-mine centres in Bierun and Ledziny. Economic transformation of the Katowice conurbation diminished development of centres of the northern fringe of the conurbation. Both models of regional and urban labour markets indicate changeability of centre-peripheries system of labour market functioning.85-95

Centralność i peryferyjność w badaniach rynku pracy

 

Tytuł j. polski Potencjał trójmiejskiej przestrzeni metropolitalnej – pola integracji i dezintegracji
Tytuł j. ang. Potential of tri-city metropolitan area – fields of integration and desintegration
Autor Magdalena Szmytkowska, Uniwersytet Gdański
Słowa kluczowe j.pol Trójmiasto, obszar metropolitalny, integracja, konkurencja
Słowa kluczowe j.ang Tri-City metropolitan area, integration, competition
Streszczenie j.polski Trójmiasto wraz z otaczajacymi je gminami i powiatami ma bez wątpienia potencjał społeczno-ekonomiczny pozwalajacy na wykreowanie rzeczywistej przestrzeni metropolitalnej. Tak zwarty przestrzennie i opleciony siecią powiazań funkcjonalnych obszar zmaga sie jednak z wieloma procesami i zjawiskami natury społeczno-gospodarczej oraz polityczno-administracyjnej, które jak dotąd skutecznie przeciwdziałają tworzeniu się obszaru metropolitalnego sensu stricto. Artykuł ma na celu określenie pól integracji i dezintegracji Trójmiejskiego Obszaru Metropolitalnego oraz stanowi próbę wskazania działań, które w istotny spo ób mogłyby sie przyczynić do tworzenia wspólnego dla wszystkich partnerów obszaru metropolitalnego.
Streszczenie j. ang. Certainly Tri-City conurbation and neighboring municipalities have a socio-economic potential, allowing to create the actual metropolitan area. It is a very coherent area, entwined by a network of functional linkages. On the other hand, there is a range of socio-economic problems and political and administrative provisions which are barriers to the creation of the metropolitan area sensu stricte. The objectives of this article is to define the fields of integration and disintegration in the Tri-City metropolitan area and to attempt to identify actions that could significantly contribute to the creation of a real metropolis, in which all partners have equal rights and obligations.

Potencjał trójmiejskiej przestrzeni metropolitalnej – pola integracji i dezintegracji

 

Tytuł j. polski Miasta w strategiach ekspansji korporacji ponadnarodowych
Tytuł j. ang. Cities in the expansion strategies of transnational corporations
Autor Magdalena Wdowicka, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Słowa kluczowe j.pol Miasta, globalizacja, korporacje ponadnarodowe
Słowa kluczowe j.ang Cities, globalization, transnational corporations
Streszczenie j.polski Wyniki licznych badań prowadzonych na przełomie XX i XXI w., prezentowanych w literaturze światowej, wskazuja, że globalizacja obejmuje swym zasiegiem przede wszystkim miasta, które staja sie glównymi węzłami w globalnej sieci gospodarczej (por. Castells 1989, Friedmann 1995, Robertson 1995, Graham, Marvin 2001, Scott 2001, Hall 2005, Sassen 2006, Czerny, Luczak, Makowski 2007, Taylor 2010). W miastach swoją działalność lokalizuja wielkie korporacje ponadnarodowe, nastepuje intensywna wymiana informacji, odnotowywane są najwieksze przepływy globalne, zarówno międzynarodowych kapitalów inwestycyjnych, zaawansowanych technologii, jak i wysokiej jakości kapitalu ludzkiego. Wynika to m.in. z globalnych strategii ekspansji korporacji, które w celu podniesienia swojej konkurencyjności poszukują dostępu do lokalnych źródel zaawansowanej wiedzy, wysokiej jakości kapitalu ludzkiego, innowacji i technologii. Zasadniczym celem opracowania jest analiza rozmieszczenia przestrzennego dzialalności największych korporacji ponadnarodowych świata, w tym geograficznych kierunków przepływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych oraz lokalizacji siedzib zarzadów korporacji.
Streszczenie j. ang. The results of a lot of studies conducted in the late 20th and early 21st centuries presented in world literature indicate that globalisation embraces primarily those cities that are chief nodes in the global economic network (cf. Castells 1989, Friedmann 1995, Robertson 1995, Graham, Marvin 2001, Scott 2001, Hall 2005, Sassen 2006, Czerny et al. 2007, Taylor 2010). Cities are places in which large transnational corporations locate their activity, where there is an intensive exchange of information, and where the heaviest global flows are recorded, whether of international investment capital, advanced technologies, or high-quality human capital. This follows, among other things, from the global expansion strategies of the corporations which, in order to boost their competitiveness, seek access to local sources of advanced knowledge, highquality human capital, innovation, and technology. The aim of this paper is to analyse the spatial distribution of activities of the biggest transnational corporations of the world, including geographical flow directions of foreign direct investment and the location of the corporations’ headquarters.

Miasta w strategiach ekspansji korporacji ponadnarodowych