Studia Miejskie, rok 2017 – tom 25 (okładka)

 

 

Redakcja: Janusz Słodczyk

Redaktor tematyczny: Edyta Szafranek

ISSN 2543-5302 (wersja online)
ISSN 2082-4793 (wersja papierowa)

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego

 

 

 

 

Spis treści

 

 

 

 

Tytuł j. polski Obszary ryzyka we współczesnych miastach w Polsce
Tytuł j. ang. Risk areas in modern cities in Poland
Autor Anna Karwińska, Michał Kudłacz, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
Słowa kluczowe j.pol kryzysogenność miast, odporność miast, miasto dualne, społeczno-gospodarcze przemiany miast
Słowa kluczowe j.ang crisis-generating of cities, urban resilience, dual city, socio-economic transformation of cities
Streszczenie j. polski W niniejszym artykule autorzy podejmują próbę analizy zjawisk, które mają charakter kryzysogenny w  odniesieniu do miast. Odnoszą te zjawiska do współczesnych megatrendów i  czynników charakteryzujących współczesne uwarunkowania rozwoju miast wraz z  potencjalnymi zagrożeniami dla rozwoju społeczno-gospodarczego. Istotnym elementem artykułu jest próba ukazania zjawisk o społeczno-kulturowych, gospodarczych i przestrzennych konsekwencjach. Jest to próba interdyscyplinarnego spojrzenia na problem zagrożeń wynikających z różnorakich aspektów funkcjonowania miast.
Streszczenie j. ang. In this article, the authors attempt to analyze phenomena that cause crises in the case of contemporary cities. The authors refer the phenomena to contemporary mega-trends and phenomena that characterize the determinants of urban development, together with potential threats to socio-economic potentials of Polish cities. An important element of this article is an attempt to show the phenomena of socio-cultural, economic and spatial consequences. One of the results that the authors would like to achieve is to take an interdisciplinary look at the problem of threats resulting from various aspects of the functioning of modern cities.
DOI 10.25167/sm2017.025.01

 

Tytuł j. polski Rozwój miast i urbanizacja Brazylii w okresie kolonialnym (1500–1822)
Tytuł j. ang. Cities development and urbanization of Brazil in the colonial period (1500–1822)
Autor Mirosław Wójtowicz, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
Słowa kluczowe j.pol Brazylia, kolonizacja, siec miejska, miasta bramy, model merkantylny osadnictwa
Słowa kluczowe j.ang Brazil, colonization, urban network, gateway cities, mercantile model of settlement
Streszczenie j.polski Celem artykułu jest przedstawienie historii powstania i  ewolucji miejskiej sieci osadniczej Brazylii w  okresie jej zależności kolonialnej od Portugalii. Określono również zmiany tempa zakładania miast oraz różnice w ich przestrzennym rozmieszczeniu, starając sie powiązać te zagadnienia z przemianami gospodarczymi i politycznymi zachodzącymi w Brazylii wraz z postępująca kolonizacja. Podjęto także próbę określenia i uwzględnienia w analizie wpływu uwarunkowań międzynarodowych na rozwój i zróżnicowanie przestrzenne brazylijskiej sieci miejskiej. Uzyskane wyniki wskazują, ze w trwającym ponad 300 lat okresie kolonialnym ukształtowały sie podwaliny miejskiej sieci osadniczej Brazylii, na która składało sie 12 miast oraz ponad 200 miasteczek. Większość z powstałych wówczas ośrodków do dziś odgrywa ważną rolę w systemie osadniczym. Przeprowadzone badania wskazują, ze rozwój sieci brazylijskich miast nawiązywał do modelu merkantylnego Vance’a, ale także teorii rozwoju ośrodków w układzie typu system – sieci Network system) oraz koncepcji miast bram (gateway cities).
Streszczenie j. ang. The aim of this article is to present the history of the origin and evolution of the urban settlement network in Brazil during its colonial dependency on Portugal. The change in the pace of the establishment of cities and the differences in their spatial distribution were also determined, and an attempt was made to link these issues to the economic and political changes taking place in Brazil, including the progressing colonization. An attempt was also made to identify and take into account, in the analysis, the impact of international conditions for the development and spatial differentiation of the Brazilian urban network. The results indicate that in the over three-hundred-year colonial period the foundations of the urban settlement in Brazil were formed, which consisted of 12 cities and over 200 towns. Most of the centers formed at that time have continued to play an important role in the settlement system until today. The undertaken studies indicate that the development of the network of Brazilian cities referred to Vance’s mercantile model, but also to the network system theory of cities development and to the concept of gateway cities.
DOI 10.25167/sm2017.025.02

 

Tytuł j. polski „Zaufaj dobrym radom”. Uwarunkowania i przesłanki rozwoju rad dzielnic na przykładzie gdańska
Tytuł j. ang. “Trust good advice”. Conditions and prerequisites for the development of district councils. A case study of Gdańsk
Autor Jan Frankowski, Maja Grabkowska, Uniwersytet Gdański
Słowa kluczowe j.pol rady dzielnic, Gdańsk, demokracja lokalna, frekwencja wyborcza
Słowa kluczowe j.ang district councils, Gdansk, neighbourhood, urban democracy, voter turnout
Streszczenie j.polski Na przestrzeni ostatnich kilku lat w Polsce obserwuje sie rosnący udział mieszkańców miast w działaniach na rzecz najbliższego otoczenia. Jednym z przejawów tego zjawiska jest powstawanie i funkcjonowanie rad dzielnic i osiedli. Sytuacja ta dotyczy również Gdańska, gdzie do roku 2010 istniało ich zaledwie kilka, natomiast w 2015 r. wybrano rady aż w 29 z 34 dzielnic. Celem artykułu jest diagnoza uwarunkowań aktywności oddolnej gdańszczan i gdańszczanek w ramach tych wyborów oraz zbadanie jej powiązań z innymi formami zaangażowania obywatelskiego. W artykule przedstawiono również motywy inicjowania rad w dzielnicach oraz sposoby ich funkcjonowania, zwłaszcza w kontekście ograniczonych kompetencji najniższego poziomu demokracji samorządowej. Zastosowane metody objęły przegląd dokumentów dotyczących dzielnic oraz analize statystyczna wyników wyborów do jednostek pomocniczych w Gdańsku, także w zestawieniu z charakterystykami społeczno-ekonomicznymi poszczególnych dzielnic. W wytypowanych na tej podstawie jednostkach przeprowadzono dodatkowo indywidualne wywiady z przedstawicielami rad dzielnic.
Streszczenie j. ang. Within the past few years in Polish cities there has been a  rise in residents’ participation in decision-making at the neighbourhood level. One of its symptoms is the creation and functioning of auxiliary units. Such is the situation in Gdansk, where before 2010 there existed only a few of them, while in 2015 district councils were elected in 29 out of 34 units. The aim of the paper is to diagnose the conditions of bottom-up activity of inhabitants of Gdansk in the elections to the district councils as well as to investigate their associations with other forms of civic engagement. The paper also presents motivations for initiation of district councils and the way they operate in, especially in consideration of their limited competence. The applied methods include a review of legal documents and a statistical analysis of the election results, including socio-economic characteristics in specific districts. Additionally, individual interviews with representatives of district councils were conducted to complement the picture.
DOI 10.25167/sm2017.025.03

 

Tytuł j. polski Współczesne problemy w zagospodarowaniu Łodzi w opinii użytkowników przestrzeni miejskiej
Tytuł j. ang. Contemporary problems in the development of Łódź in the opinions of urban space users
Autor Iwona Pielesiak, Uniwersytet Łódzki
Słowa kluczowe j.pol przestrzeń miejska, problemy w zagospodarowaniu, Łódź
Słowa kluczowe j.ang urban space, problems in the built environment, Łódź
Streszczenie j.polski W artykule podjęto temat postrzegania problemów w zagospodarowaniu Łodzi przez osoby z niego korzystające. Analizie poddano 160 szczegółowych wypowiedzi pisemnych młodych użytkowników przestrzeni miejskiej, uzupełnionych przez autorkę danymi o charakterze obiektywnym. W opracowaniu założono zbadanie struktury rodzajowej problemów i ich przyczyn, rozmieszczenia i struktury własnościowej nieruchomości dotkniętych nieprawidłowościami, a także ukazanie propozycji rozwiązań przedstawionych problemów. Badane osoby najsilniej krytykowały zaniedbanie i  dewastacje tkanki miejskiej w  centralnej części miasta, a także zakłócenia ładu przestrzennego w sferze wizualnej. W subiektywnej opinii „winę” za te problemy ponoszą przede wszystkim prywatni inwestorzy, ale także władze – odpowiadające za projekty inwestycji, uchwalanie prawa lokalnego i jego egzekucję. Wśród najwazniejszych działań na rzecz rozwiązania sytuacji problemowych znalazły się inwestycje infrastrukturalne oraz optymalizacja prawa lokalnego i procedur administracyjnych
Streszczenie j. ang. In this article urban users’ perception of problems in the development of Lódz is analyzed. It concerns 160 essays prepared by young people who move around the city regularly. The opinions were supplemented by the author with objective data. The paper examines the range of problems and reasons for their appearance, spatial pattern and ownership of estates affected by improprieties, and presents solutions suggested in this field. People participating in the research heavily criticized negligence and devastation of the urban tissue in the central part of the city, as well as disruptions of spatial order in its visual dimension. According to subjective opinions, the main actors responsible for those problems are private investors and the authorities who carry out investment projects, pass law and execute it. Among crucial actions suggested for solving problems in the built environment there are infrastructural investments as well as optimization of local law and administrative procedures.
DOI 10.25167/sm2017.025.04

 

Tytuł j. polski Wartości obywatelskie mieszkańców Łodzi – poziom i uwarunkowania
Tytuł j. ang. The civic values of residents of Łódź – the level and conditioning
Autor Monika Mularska-Kucharek, Agnieszka Murawska, Uniwersytet Łódzki
Słowa kluczowe j.pol wartości obywatelskie, aktywność obywatelska, własność państwowa, dobro wspólne, Łódź, Iwanowo
Słowa kluczowe j.ang value system, civil activity, public property, common good, Lódz, Ivanowo
Streszczenie j.polski Celem artykułu jest analiza wybranych wartości obywatelskich mieszkańców Łodzi istotnych w  kontekście budowania społeczeństwa obywatelskiego. Eksploracji poddano dwa aspekty. Po pierwsze, starano sie określić stosunek mieszkańców Lodzi do dóbr publicznych, po drugie, w analizach uwzględniono aspekt reakcji obywateli na łamanie prawa w swoim otoczeniu. Podstawę empiryczna prezentowanych danych stanowią wyniki reprezentatywnych badan ilościowych zrealizowanych w  ramach projektu „Odrodzenie postprzemysłowych miast peryferyjnych” na próbie 700 dorosłych mieszkańców Lodzi. Projekt realizowany był ze środków finansowych Narodowego Centrum Nauki w latach 2011–2014. Z przeprowadzonych badan wynika, ze mieszkańców Łodzi charakteryzuje niewielka troska o dobro publiczne oraz niski poziom zainteresowania kwestiami społecznymi.
Streszczenie j. ang. The main objective of the article is to analyze the selected values related to the civic status of residents of Lódz, relevant in the context of building civic society. The analysis regarded two aspects. First, the authors tried to determine the residents’ of Lódz general attitude to public goods; second, they tried to analyze the citizens’ reactions to incidents of breaking the law in their neighbourhoods. The empirical basis for the presented data were the results of the representative quantitative research realized under the project “Revival of postindustrial peripheral cities”, conducted on a sample of 700 adult residents of Lódz. The project was carried out with the financial aid of the National Center for Science in the years 2011–2014. The research shows that the residents of Lódz are characterized by a minor concern for the public good and a low level of interest in social issues.
DOI 10.25167/sm2017.025.05 s. 93–105

 

Tytuł j. polski Budzet partycypacyjny jako narzędzie finansowania inwestycji w Łodzi
Tytuł j. ang. Participatory budget as a tool for financing investments in Łódz
Autor Ktarzyna Leśniweska-Napierała, Uniwersytet Łódzki
Słowa kluczowe j. pol budżet partycypacyjny, inwestycje, Łódź
Słowa kluczowe j. ang participatory budget, investments, participation, Lódz
Streszczenie j. polski Głównym celem badan podjętych w niniejszym opracowaniu była próba diagnozy potrzeb inwestycyjnych poszczególnych dzielnic Lodzi w  opinii mieszkańców miasta. Realizacja celu była możliwa dzięki analizie propozycji zadań dopuszczonych do glosowania w  budżecie obywatelskim w  Lodzi w 2016 r. Dzięki podjętym badaniom autorka dokonała grupowania projektów według klasyfikacji działów budżetowych. Następnie zdiagnozowano obszary niedoinwestowania w poszczególnych dzielnicach miasta. W analizach wskazano także specyfikę inwestycji realizowanych w budżecie obywatelskim w poszczególnych dzielnicach Lodzi.
Streszczenie j. ang. One of the bases of democracy is citizen participation in governing of the state. Thanks to the social participation it is possible to build citizens’ trust and getting acceptance for projects which are undertaken by the local authorities. The aim of the author’s research carried out for the needs of this paper was to evaluate the possibility of using the participatory budget as a tool for financing investments in Lódz. The realization was possible by the analysis of the proposals submitted as tasks for the participatory budget in 2016. The author tried to diagnose the investment needs of individual districts of Lódz.
DOI DOI: 10.25167/sm2017.025.06
Str. 107–119

 

Tytuł j. polski Partycypacja obywateli w polityce rozwoju śląskich miast
Tytuł j. ang. Citizen participation in the policy-making of silesian cities
Autor Agnieszka Sobol, Monika Krakowiak-Drzewiecka, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
Słowa kluczowe j.pol samorząd gminny, społeczeństwo obywatelskie, narzędzia partycypacji, zrównoważony rozwój
Słowa kluczowe j.ang municipal government, civic society, participatory tools, sustainable development
Streszczenie j. polski Zagadnienie partycypacji mieszkańców nabiera na znaczeniu w praktyce działania polskich miast. Należy jednak zauważyć, że podejmowane inicjatywy w tym zakresie mogą mieć charakter fakultatywny bądź wynikający z regulacji ogólnokrajowych. Doświadczenia poszczególnych ośrodków miejskich w kierunku angażowania mieszkańców i uspołecznienia procesu rozwoju lokalnego są zatem bardzo zróżnicowane. W celu propagowania dobrych praktyk niezbędne jest usystematyzowanie wiedzy w przedmiotowym obszarze badań oraz diagnoza dokumentów strategicznych poszczególnych samorządów i realizowanych inicjatyw w praktyce. Artykuł ma na celu przynajmniej częściowe wypełnienie luki w przedstawionym obszarze badawczym, zawężając perspektywę badawcza do granic administracyjnych województwa śląskiego. Zaprezentowano w nim znaczenie partycypacji obywatelskiej w polityce lokalnej, odwołując sie do praktyk wybranych śląskich miast: Rybnika, Częstochowy oraz Dąbrowy Górniczej.
Streszczenie j. ang. The issue of inhabitants’ participation in policy making is becoming more and more important in the practice of Polish cities. It should be noted, however, that the undertaken initiatives can be both optional or resulting from the national regulations. Therefore the experience of different cities in terms of citizen involvement and empowerment of the process of local development are very diverse. In order to promote good practices we need to systematize knowledge relating to the topic in question. We also need to analyze strategic documents elaborated by cities and initiatives realized in practice. The article aims – at least partially – to fill in the gap existing in the presented scientific field, based on examples from the region of Silesia. It focuses on civic participation in the local policy in selected Silesian cities: Rybnik, Czestochowa and Dabrowa Górnicza.
DOI DOI: 10.25167/sm2017.025.07
Str. 121–131
Tytuł j. polski Koncepcja osiedla rekreacyjnego? Przykład osiedla Lykke w Warszawie
Tytuł j. ang. The idea of recreational housing estate? A case study of Lykke housing estate in Warsaw
Autor Magdalena Fuhrmann, Uniwersytet Warszawski
Słowa kluczowe j. pol osiedle mieszkaniowe, rekreacja, aktywnosc fizyczna
Słowa kluczowe j. ang housing estate, recreation, physical activity
Streszczenie j. polski Osiedle Lykke to pierwsze osiedle w Warszawie, którego główną ideą jest wspieranie i rozwijanie aktywności fizycznej mieszkańców. Cel ten ma zostać osiągnięty poprzez odpowiednie zagospodarowanie przestrzeni osiedla oraz jego lokalizacje w bezpośrednim sąsiedztwie komercyjnej i niekomercyjnej przestrzeni rekreacyjnej (w tym w sąsiedztwie terenów zieleni). Przeprowadzone wśród mieszkańców osiedla badanie wykazało, że koncepcja takiego zagospodarowania przestrzeni jest odbierana pozytywnie, poszczególne elementy osiedla są dobrze oceniane i wykorzystywane przez mieszkańców, a zaprojektowana w ten sposób przestrzeń ma faktycznie duży potencjał w kształtowaniu aktywnego stylu życia mieszkańców
Streszczenie j. ang. Lykke housing estate is the first housing estate in Warsaw, whose main idea is to develop and support physical activity of its inhabitants. In order to achieve this goal, Lykke housing estate was appropriately planned and located in a special neighbourhood of green areas and sports infrastructure. The research carried out among the inhabitants of Lykke showed that the idea of recreational space organisation is perceived in a positive light and is readily made use of by inhabitants, the public space of Lykke presenting crucial potential for the development of an active lifestyle.
DOI DOI: 10.25167/sm2017.025.09

 

 

Tytuł j. polski The development of Łódź in view of its candidature to host the international specialized Expo
Tytuł j. ang. Rozwój Łodzi w perspektywie kandydatury na organizacje międzynarodowej wystawy Expo
Autor Monika Maria Cysek-Pawlak, Politechnika Łódzka
Słowa kluczowe j.pol Lódz, rewitalizacja, Expo
Słowa kluczowe j.ang Lodz, revitalisation, Expo
Streszczenie j.polski Artykuł otwiera dyskusje nad strategicznymi kierunkami rozwoju Łodzi w kontekście złożonej przez Rząd Polski kandydatury na organizacje Expo Łódź 2022. Celem opracowania jest ocena wpływu Międzynarodowej Wystawy na prowadzona politykę miejska. Metodologie badan oparto na wnikliwej analizie aktualnych działań władz publicznych, zarówno na poziomie decyzji ministerialnych, jak i samorządowych. Ważnym aspektem analizy jest zestawienie przyjętych założeń z praktyka organizacji minionych wystaw. Przeprowadzone badania wykazały, iż specyfika wydarzenia, koncentrującego działania wokół zagadnienia rewitalizacji, Mozę się stać doskonałym uzupełnieniem aktualnie prowadzonych projektów. W obliczu nowej dynamiki rozwoju miast postindustrialnych Expo Łódź 2022 może sie stać otwarta platforma wymiany doświadczeń, definiującą nowy obraz badanego obszaru.
Streszczenie j. ang. The article opens the discussion about the strategic directions of the development of Lodz in the context of the application to organize the Expo 2022 put forward by the Polish government. The aim of the study is to assess the influence of the International Exposition on urban policy. The methodology rests on a careful analysis of the current activities carried out by the public authorities, both at the ministerial and city council levels. The juxtaposition of the adopted strategy in Lodz with the practical aspects of organizing the previous exhibitions forms an important part of the analysis. The study shows that the event focused on

revitalisation may complement projects which are being introduced today. In the context of the dynamics of post-industrial city development, the Expo 2022 in Lodz may become an open platform for experience exchange and redefine the image of the analyzed area.
DOI 10.25167/sm2017.025.10

 

 

Tytuł j. polski Prawo do miasta jako nowy kierunek rozwoju miast
Tytuł j. ang. The right to the city as a new direction for urban development
Autor Agnieszka Szpak, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w  Toruniu
Słowa kluczowe j.pol prawo do miasta, przyszłość miast, World Charter for the Right to the City, rozwój miejski
Słowa kluczowe j.ang heright to the city, future of the city, World Charter for the Right to the City, urban development
Streszczenie j.polski Artykuł przedstawia problematykę kształtującego sie prawa do miasta rozpatrywanego w kontekście zrównoważonego rozwoju i  przyszłości miast. Miasta są miejscami, w  których ludzie mieszkają, pracują i spędzają wolny czas. Pomimo że to właśnie miasta generują wiele problemów takich jak zanieczyszczenie środowiska, przeludnienie czy bezrobocie, to w miastach podejmowane są próby rozwiązania tych problemów. Koncepcja, która ma w pewnym stopniu stanowić reakcję na różnorodne problemy nękające miasta, jest właśnie prawo do miasta, które ponadto można uznać za czynnik wyznaczający nowy kierunek rozwoju miast. Po przedstawieniu genezy i treści prawa do miasta autorka stara sie odpowiedzieć na pytanie o charakter normatywny i znaczenie prawa do miasta.
Streszczenie j. ang. The article presents the emerging right to the city in the context of urban sustainable development and the future of cities. Cities are places where people live, work and spend their free time. Despite the fact that it is cities that generate a lot of problems, such as pollution, overpopulation and unemployment, it is also in cities where attempts are undertaken to solve these problems. The concept of the right to the city, which to some extent is a response to a variety of critical challenges facing cities, can be regarded as defining the new direction in urban development. After the presentation of the origins and the content of the right

to the city, the author tries to answer the question about the normative character and impact of this right.
DOI 10.25167/sm2017.025.11