Redakcja: Janusz Słodczyk

Redaktor tematyczny: Magdalena Śliwa

ISSN 2543-5302 (wersja online)
ISSN 2082-4793 (wersja papierowa)

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego

 

 

 

 

 

Spis treści:

 

Tytuł j. polski Dla kogo miasto?
dla ludzi czy dla samochodów?
Tytuł j. ang. Whom is the city intended for? People or vehicles?
Autor Jerzy J. Parysek, Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu
Słowa kluczowe j.pol miasto, mieszkańcy, mobilność, samochód, rozwój przestrzenny i planowanie
Słowa kluczowe j.ang city, inhabitants, mobility, cars, spatial development and planning
Streszczenie j.polski Niemal powszechnie przyjmuje się, że jednym z głównych czynników rozwoju przestrzennego i przekształceń przestrzenno-strukturalnych, a także problemów funkcjonowania współczesnych miast jest motoryzacja, a konkretnie samochód. To ten wynalazek techniki sprawił, że zabudowa miast rozlewa się na zewnątrz, rosną koszty funkcjonowania miast, budowy nowych dróg oraz sieci infrastruktury, rozwoju transportu publicznego, że do coraz bardziej dotkliwie doświadczanych problemów należą: zatłoczenie ulic, wypadki drogowe, zanieczyszczenie powietrza, hałas, wzrost kosztów życia w mieście, a także kurczenie się przestrzeni publicznych. Wszystko to sprawia, że w nowszych ideach rozwoju miast i koncepcjach urbanistycznych pojawiają się działania mające ograniczyć wpływ motoryzacji na rozwój i funkcjonowanie miast. W niniejszej pracy z jednej strony przedstawia się wpływ motoryzacji na rozwój przestrzenny i funkcjonowanie miast, a z drugiej strony prezentowane są te koncepcje urbanistyczne, które zawierają w sobie działania prowadzące do tworzenia „miasta dla ludzi”. W kontekście obserwowanej sytuacji pytanie „dla kogo miasto?” jest jednym z tych, na które odpowiedzieć muszą i władze miasta wraz ze służbami urbanistycznymi, i jego mieszkańcy – i to możliwie konkretnie i szybko.
Streszczenie j. ang. It is almost universally acknowledged that one of the chief factors in spatial development and spatial-structural changes, as well as a growing challenge to the functioning of modern cities is motorisation, and more precisely – the car. It is this technological invention which is responsible for the sprawl of urban environment, rising costs of cities functioning, construction of new roads and infrastructural networks and higher and higher outlays on the development of public transport. Among the problems that have been growing in intensity are crowded streets, road accidents, air pollution, noise, rising costs of living in the city and shrinking public spaces. As a result, in recent ideas of urban development and town-planning conceptions there appear measures intended to curb the impact of motorisation on the development and operation of cities. This paper presents the influence of motorisation on the spatial development and functioning of cities as well as those town-planning conceptions which lead to the formation of ‘a-city-for-people’ approach. Regarding the examined situation, the question ‘Whom is the city designed for?’ is one of those that must be answered by both city authorities together with town-planning experts and city dwellers – and this as quickly and in as concrete terms as possible.
Tytuł j. polski Ku koncepcji abonamentu mobilności?
Tytuł j. ang. Towards the concept of mobility subscription?
Autor Maciej Szymczak, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
Słowa kluczowe j.pol mobilność w mieście, zarządzanie mobilnością, logistyka miejska, zarządzanie miastem
Słowa kluczowe j.ang urban mobility, mobility management, city logistics, urban management
Streszczenie j.polski Rozważania zamieszczone w artykule wpisują się w koncepcję on-demand economy, której podstawą jest unikanie własności i współdzielenie zasobów na zasadzie dóbr puli wspólnej, a dotyczą mobilności realizowanej na terenie miasta i jego aglomeracji. W tym przypadku unikanie własności dotyczy pojazdu i miejsca postojowego. Artykuł zawiera przykładową kalkulację kosztów posiadania samochodu wobec kosztów mobilności realizowanej za pomocą zbiorowego transportu publicznego oraz sporadycznie wypożyczanego pojazdu na zasadach komercyjnych. Wyniki tej kalkulacji skłoniły do poszukania możliwych alternatywnych scenariuszy mobilności z uwzględnieniem usługi krótkoterminowego wynajmu pojazdu. Zostały one omówione, jak również określone zostały szanse ich realizacji w najbliższych latach na podstawie obserwacji działań różnych podmiotów w tym zakresie. To skłoniło autora do zaproponowania koncepcji abonamentu mobilności, który dawałby możliwość swobodnego poruszania się po mieście w myśl unikania własności i zrównoważonego rozwoju miasta.
Streszczenie j. ang. Considerations included in this paper are part of the concept of on-demand economy, which is based on the avoidance of ownership and sharing resources on a common pool of assets. They relate to urban area mobility that includes the city itself and its agglomeration. In this case, the avoidance of ownership relates to the vehicle and the parking space. The paper contains a sample calculation of the cost of owning a car to the cost of mobility realized by means of collective public transport and a vehicle occasionally rented on the commercial basis. The results of this calculation prompted the author to look for possible alternative scenarios of mobility services, including short-term vehicle rental. They have been discussed and accordingly, the chances of their implementation in the coming years, based on the observation of activities of different actors in the field, have been determined. Consequently this enabled the author to propose the concept of mobility subscription, which would offer the opportunity to move freely around the city and its outskirts with simultaneous avoidance of ownership and keeping in mind sustainable development of the city.
Tytuł j. polski Interdyscyplinarne badania społeczne a planowanie rozwoju miast
Tytuł j. ang. Interdisciplinary social research and urban planning
Autor Adam Sebastian Górski, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
Słowa kluczowe j.pol planowanie przestrzenne, miasto
Słowa kluczowe j.ang humanistic geography, spatial planning, town (city)
Streszczenie j.polski Artykuł ma na celu ukazanie potencjału, jaki tkwi w podejściu interdyscyplinarnym w badaniach nad przestrzenią i jej długofalowym planowaniu w odniesieniu do miast. Możliwości korzystania z dorobku wielu dziedzin nauki pozwalają w znacznie większym stopniu zidentyfikować newralgiczne obszary w funkcjonowaniu miast zarówno w aspekcie przestrzennym, jak też społecznym. Miasto we współczesnym świecie należy rozpatrywać jako produkt i przestrzenny, i społeczny. W aspekcie przestrzennym jest to skrystalizowana infrastruktura, architektura wykształcona w procesie dziejowym, na którym swoje piętno odcisnęła historia, kultura, ale również polityka. W aspekcie społecznym jest to stygmatyzacja emocjonalna przestrzeni przez jej użytkowników. Toteż rozpatrując miasto w aspekcie funkcjonalnym, identyfikując potencjał, a także planując jego rozwój, należy uwzględniać wymienione płaszczyzny, które w sposób najbardziej kompleksowy opisują obecnie miasto.
Streszczenie j. ang. The article aims to show the potential that lies in taking an interdisciplinary approach in the study of space and its long-term planning in relation to cities. The possibility of using achievements in many fields of science allows identifying critical areas in the functioning of cities to a much wider extent, both spatially and socially. The city which is functioning in the modern world should be seen as a product of both spatial and social development. As far as the spatial aspect is concerned, it is a crystallized infrastructure, architecture developed in a historical process which is influenced by history, culture as well as politics. Then, regarding the social aspect, it is an emotional stigmatization of space by its users. Therefore, considering the city in its functional aspect, identifying its potential and planning its development, one should take into account the above-mentioned planes which currently describe the city in the most comprehensive manner.
Tytuł j. polski System prawny planowania przestrzennego w Polsce i jego konsekwencje przestrzenno-finansowe – wybrane problemy
Tytuł j. ang. The legal system of spatial planning in Poland and its spatial-financial consequences
– selected problems
Autor Cezary Brzeziński, Uniwersytet Łódzki
Słowa kluczowe j.pol planowanie przestrzenne, urban sprawl, prawo
Słowa kluczowe j.ang spatial planning, urban sprawl, law
Streszczenie j.polski Obserwacja procesów przestrzennych w Polsce – postępującej degradacji krajobrazów naturalnych, procesów żywiołowego rozlewania się miast, rozpraszania zabudowy na terenach wiejskich, przeznaczania terenów zalewowych pod zabudowę, degradacji terenów parków krajobrazowych – wprowadzających dysharmonię w przestrzeni, rodzi pytanie o przyczyny tego stanu rzeczy. W artykule poprzez analizę wybranych aspektów prawnych planowania przestrzennego z obowiązującą jego wykładnią stosowaną w sądach administracyjnych wskazano na wady prawne tego systemu wpływające na ład przestrzenny oraz na znaczne koszty lokalnej polityki przestrzennej.
Streszczenie j. ang. Observation of spatial processes in Poland: progressing degradation of natural landscapes, processes of spontaneous urban sprawl, scattering buildings in rural areas, earmarking floodplains for development of housing, land degradation of scenic parks, all of which introduce disharmony in space, raises questions about the reasons for this state of a airs. The article, by analyzing selected legal aspects of spatial planning with their current interpretation used in administrative courts, points out the legal defects of the system which affect the spatial order and substantially increase costs of local spatial policy.
Tytuł j. polski Innowacje społeczne w miastach europejskich. Przykłady dobrych praktyk
Tytuł j. ang. Social innovations in European cities. Case studies of good practices
Autor Joanna Morawska-Jancelewicz, Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu
Słowa kluczowe j.pol innowacje społeczne, model poczwórnej helisy, społeczeństwo, zarządzanie miastem
Słowa kluczowe j.ang social innovations, quadruple helix model, society, city governance
Streszczenie j.polski W artykule przedstawiono koncepcję innowacji społecznych oraz ich znaczenie dla rozwoju miast. Innowacje społeczne są tutaj rozumiane jako innowacyjne rozwiązania, nowe formy organizacji oraz nowe rodzaje powiązań, których celem jest rozwiązanie problemu społecznego. W szczególności skupiono się na nowych formach współpracy pomiędzy administracją miejską, innymi interesariuszami oraz obywatelami, które służyć mają budowaniu bardziej zrównoważonych, prężnych i otwartych systemów w ramach miast. Zaprezentowane zastosowania innowacji społecznych w miastach Göteborg, Mediolan oraz Edynburg to przykłady przełomowych i unikatowych systemów zarządzania miastem na miarę XXI w. i jego wyzwań.
Streszczenie j. ang. This paper looks at social innovations from the cities’ perspective. Social innovation is intended here to mean innovative solutions, new forms of organisation and new interactions to tackle social issues. In particular, it focuses on innovative solutions in terms of the governance of cities: new forms of collaboration between the city administration, citizens and local stakeholders, which can generate more sustainable, resilient and open systems at the city level. City administrations are facing a whole range of challenges on the social, environmental and economic fronts. Still, Göteborg, Milan and Edinburgh offer unique examples of a breakthrough governance that is responding to the challenges of the 21st century.
Tytuł j. polski Bezpieczeństwo publiczne
na osiedlach mieszkaniowych – case study
Tytuł j. ang. Public safety in residential estates – a case study
Autor Agnieszka Szczepańska, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Katarzyna Pietrzyk
Słowa kluczowe j.pol osiedle mieszkaniowe, przestrzeń publiczna, bezpieczeństwo
Słowa kluczowe j.ang residential estate, public space, security
Streszczenie j.polski Współczesnym wyznacznikiem jakości i komfortu miejsca zamieszkania jest poczucie bezpieczeństwa. Jest to jedna z podstawowych potrzeb ludzkich. Ponieważ osiedla mieszkaniowe to sfera codzienne- go funkcjonowania ludzi, stąd też tak ważny jest poziom bezpieczeństwa wyodrębnionych w nich przestrzeni publicznych. Badaniom poddano wybrane osiedle mieszkaniowe pod kątem bezpieczeństwa publicznego. Dokonano analizy komponentów zagospodarowania i elementów struktury osiedla, mogących wpływać na bezpieczeństwo mieszkańców, oraz przeprowadzono uzupełniające badania ankietowe wśród lokalnej społeczności. Pozwoliło to na wyodrębnienie w przestrzeni osiedla miejsc o różnym poziomie niebezpiecznych zjawisk zobrazowanych w postaci mapy zagrożeń.
Streszczenie j. ang. With security being one of the basic human needs, public safety has become a contemporary determinant of well-being and quality of life. Accordingly, since residential estates are the arena of many people’s daily life, safety in selected public areas is a very important issue nowadays. The study analyzes public safety levels in a residential estate. The structure of the estate and the presence of facilities that could affect the residents’ safety were analyzed. A survey was conducted among members of a local community. The results were used to identify areas characterized by various levels of public safety and to develop a map of safety threats in the analyzed estate.
Tytuł j. polski Ewolucja kwartałów śródmiejskich Łodzi w kontekście kurczenia się miasta. Współczesne wyzwania
Tytuł j. ang. Evolution of central districts in Łódź in the context of urban shrinkage. Contemporary challenges
Autor Mariusz Lamprecht, Uniwersytet Łódzki
Słowa kluczowe j.pol Łódź, rewitalizacja, ruch pieszy, miasto przyjazne pieszym, przestrzeń miejska
Słowa kluczowe j.ang Łódź, revitalization, pedestrian traffic, pedestrian-friendly city, urban space
Streszczenie j.polski Łódź należy do miast o wysokiej skali problemów społecznych i urbanistycznych. W ich rozwiązaniu pomóc ma rewitalizacja wielkoobszarowa wielkomiejskiej części miasta. Obejmie ona m.in. 30-hektarowy obszar położony w centrum Łodzi. Znaczenie tego obszaru dla funkcjonowania miasta jest kluczowe, będzie on bowiem strefą pośrednią pomiędzy kreowaną obecnie przestrzenią Nowego Centrum Łodzi i nowego dworca kolejowego a ulicą Piotrkowską, reprezentacyjną, handlowo-usługową ulicą i historyczną osią rozwoju miasta. Prezentowany tekst jest próbą oceny perspektyw rozwoju tej części Łodzi oraz szkicem niezbędnych działań prowadzących do włączenia omawianego fragmentu miasta w szerszy proces ożywienia śródmieścia. Z uwagi na położenie predestynujące omawiany obszar do funkcji pomostowej i rozwoju na jego obszarze ruchu pieszego w artykule szczególny nacisk położony został na zagadnienia wpisujące się w szeroką problematykę miasta przyjaznego pieszym.
Streszczenie j. ang. Łódź is a city with high-scale social problems as well as those relating to the developed environment. The solution to them is large-scale urban renewal of the central part of the city. It encompasses, among others, the 30-hectare area located in the center of Łódź. The importance of this area for the functioning of the city is crucial due to its transitional character – between the New Centre of Łódź and the railway station (under construction at the moment) and Piotrkowska Street, which is a representative, retail and historical axis of the city. This article is aimed at assessing development prospects of this area of the city and outlining steps necessary for including this part of the city in a broader revitalization process of the downtown. Due to its location, which predestines the discussed area for transitional pedestrian traffic, the considerations presented in this article contribute to the broad problem of a pedestrian-friendly city.
Tytuł j. polski Rewitalizacja a rozwój społeczno-gospodarczy miast (wybrane przykłady)
Tytuł j. ang. Revitalization and the socio-economic development of cities (selected examples)
Autor Agnieszka Lisowska, Arkadiusz Ochmański, Uniwersytet Wrocławski
Słowa kluczowe j.pol rewitalizacja, rozwój społeczno-gospodarczy, Wrocław, wskaźniki rewitalizacji, lokalny program rewitalizacji
Słowa kluczowe j.ang revitalization, socio-economic development, Wroclaw, indicators of revitalization, Local Revitalization Program
Streszczenie j.polski Kwestia rozwoju społeczno-gospodarczego to obecnie bardzo ważny temat, jeśli mowa o polityce prowadzonej przez lokalne samorządy. Nie dziwi zatem fakt, że równie istotnymi zagadnieniami są wszelkie działania zmierzające do osiągnięcia skutku w postaci wspominanego rozwoju. Jednym z takich „kroków” jest rewitalizacja. Pojęcie to najczęściej rozumiane jest w kontekście działań podejmowanych w stosunku do obiektów poprzemysłowych, rzadziej natomiast w odniesieniu do jednostek funkcjonalnych i osadniczych. Biorąc pod uwagę problemy współczesnych polskich miast, można łatwo wywnioskować, że nie istnieje ośrodek miejski, którego obszar nie wymaga działań o charakterze rewitalizacyjnym lub proces rewitalizacji na terenach zdegradowanych został przeprowadzony w pełni. Wraz z rozwojem jednostek osadniczych pojawiają się coraz to nowe problemy natury społecznej czy też gospodarczej. Zawsze pewne obszary uznać będzie można za krytyczne, gdzie rozwój nie następuje lub też postępuje w tak nikłym stop- niu, że trudno wykazać jakąkolwiek poprawę sytuacji. Na takich terenach, dotkniętych szerokim spektrum problemów o charakterze społeczno-funkcjonalnym, rewitalizacja wydaje się odpowiednim narzędziem zmierzającym do poprawy lub zmiany panujących tam warunków. Niniejszy artykuł został opracowany na podstawie pracy magisterskiej pt. „Rewitalizacja miast szansą ich rozwoju społeczno-gospodarczego” obronionej w 2014 r. na Uniwersytecie Wrocławskim, przy uzupełnieniu aktualnych danych statystycznych.
Streszczenie j. ang. The issue of socio-economic development is now a very important problem with regard to local government politics. It is not surprising, therefore, that all activities leading to this development are becoming equally important. One of them is revitalization. Obviously, the term is usually understood as actions taken in relation to industrial facilities, rarely – ones related to functional units and settlements. Taking into consideration problems of modern Polish cities, it is hardly possible to state that there is any urban unit that is no need of revitalization actions or that revitalization process has been fully accomplished in a degraded area. It is even more probable that the development of a settlement unit will cause new social or economic problems. There will always be some areas considered critical, where development does not occur or its level is so negligible that it is impossible to demonstrate any improvement. In those areas, burdened with a wide range of socio-economic problems, revitalization seems to be an appropriate tool which can lead to improving or changing their condition. This article is based on the Master thesis under the title “Rewitalizacja miast szansą ich rozwoju społeczno-gospodarczego” [Revitalization of cities as a chance for their socio-economic development] defended at Wrocław University in 2014. The material has been updated and complemented with current statistical data.
Tytuł j. polski Hierarchia transportowa miast powiatowych województwa dolnośląskiego
Tytuł j. ang. The transport hierarchy of district towns in lower Silesia region
Autor Wojciech Jurkowski, Uniwersytet Wrocławski
Słowa kluczowe j.pol hierarchia transportowa, sieć osadnicza, transport zbiorowy, węzeł transportowy, połączenia transportu zbiorowego, potencjał społeczno-gospodarczy
Słowa kluczowe j.ang transport hierarchy, settlement network, public transport, transport junction, public transport connections, socio-economic potential
Streszczenie j.polski Transport jest kluczowym elementem rozwoju ekonomicznego i spójności terytorialnej dane go obszaru. Nie jest możliwa pełna analiza systemu społeczno-gospodarczego regionu bez uwzględnienia tematyki transportowej. Celem niniejszego artykułu jest wyznaczenie hierarchii transportowej w miastach powiatowych województwa dolnośląskiego. W większości dotychczasowych badań podstawą klasyfikacji była liczba dróg i linii kolejowych przecinających się w danym mieście. W niniejszym artykule zaprezentowano inne podejście do tej kwestii, bowiem skupiono się na liczbie i rodzaju połączeń transportu zbiorowego w poszczególnych ośrodkach. Badanie zostało przeprowadzone w 26 miastach powiatowych województwa dolnośląskiego w okresie od sierpnia do września 2014 r. Na jego podstawie możliwe było ustalenie pozycji hierarchicznej poszczególnych miast w systemie transportowym Dolnego Śląska, a także wyzwań dla regionalnej polityki transportowej.
Streszczenie j. ang. Transport is a critical component of economic development and territorial cohesion. We cannot analyze the socio-economic development without taking transport into account. The objective of this study was to determine the transport hierarchy of district towns in Lower Silesia. Moreover, an analysis of relations between transport and other selected factors was also included in the study. The factors were population, structure of transport companies and infrastructure network. The majority of research dealing with transport hierarchy focuses on the number of roads and rail lines crossing cities. In this study, the hierarchy was determined basing on the number and types of connections of public transport in particular urban areas. The study was conducted in 26 district towns of Lower Silesia Province from August to September 2014. The research allowed determining the position of each particular town in the transport system in Lower Silesia and identifying the challenges for the regional transport policy. The obtained results led to conclusions which are presented in the article.
Tytuł j. polski Rower miejski i jego miejsce
w transporcie publicznym miasta Szczecin
Tytuł j. ang. The role of city bicycles
in the public transport in Szczecin
Autor Anna Wolnowska, Wojciech Rymer Akademia Morska w Szczecinie
Słowa kluczowe j.pol transport publiczny, rower miejski
Słowa kluczowe j.ang public transport, city bike, Szczecin
Streszczenie j.polski Transport publiczny odgrywa w miastach coraz większą rolę. Rosną potrzeby użytkowników, a wśród nich nie tylko te, które odnoszą się do usprawnienia potoków komunikacyjnych, ale również do dbałości o środowisko. Coraz wyraźniejszą alternatywą transportu publicznego jest sprawny, publiczny, choć indywidualny rower. W niniejszym artykule przedstawiono koncepcje roweru miejskiego jako sposobu uzupełnienia miejskiego systemu komunikacyjnego. Dokonano analizy dostępności i wykorzystania SRM w Szczecinie.
Streszczenie j. ang. Public transport is playing a bigger and bigger role in cities nowadays. The needs of users are growing and, among them, not only these connected with improving communication streams, but also those related to environmental care. A greater and greater alternative for efficient, public – although still individual – transport is the bicycle. In the article, the concept of the city bike as a successful way of complementing public transport system was presented. An analysis of the availability and usage of Szczeciński Rower Miejski (SRM) [Szczecin City Bike] in the city of Szczecin was carried out.
Tytuł j. polski Wpływ niezależnego przewoźnika pasażerskiego (polskibus.com)
na rynek przewozów międzywojewódzkich
z miast średniej wielkości
Tytuł j. ang. The influence of independent passenger carrier (polskibus.com company) on interregional transport market in midsized cities
Autor Mateusz Smolarski, Michał Suszczewicz, Uniwersytet Wrocławski
Słowa kluczowe j.pol transport, PolskiBus.com, przewoźnik low-cost, konkurencyjność
Słowa kluczowe j.ang transport, PolskiBus.com, low-cost carrier, competitiveness
Streszczenie j.polski Celem artykułu jest przedstawienie zmian udziałów poszczególnych grup przewoźników (autobusowych i kolejowych) oraz odniesienie do przemian rynku przewozów pasażerskich po wprowadzeniu kursów przewoźnika niezależnego (PolskiBus.com) o dużym potencjale. Wspomniano również o historii i rozwoju przedsiębiorstwa na terenie Polski oraz skomentowano dane dotyczące udziału poszczególnych stron konkurujących w ofercie przewozowej na badanych trasach. Artykuł wpisuje się w problematykę ba- dań transportu regionalnego, silnie oddziałującego na rozwój miast i ich dostępność. Dodatkowo autorzy dokonali oceny roli przewoźnika w ramach polityki transportowej regionu i kompleksowej obsługi w ramach publicznego transportu zbiorowego.
Streszczenie j. ang. The main objective of this article is to present recent changes in the interregional transport market in midsized towns following the introduction of new connections provided by the first Polish low- cost bus carrier – PolskiBus.com. The authors present the history of the firm and its role in changing Polish transportation market. The article includes comments on how the introduction of this new carrier has affected the local market. The new image of transport created by prices and good quality is the current issue in transportation analysis and, accordingly, was made the subject of this article. The authors present their assessment of the role of the passenger carrier within the regional transport policy and as regards complex services rendered in public transport.