Redakcja: Janusz Słodczyk
Redaktor tematyczny: Edyta Szafranek
ISSN 2543-5302 (wersja online)
ISSN 2082-4793 (wersja papierowa)
Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego
Edyta Szafranek, Janusz Słodczyk
Justyna DANIELEWICZ
Zintegrowane podejście do zarządzania obszarami metropolitalnymi w krajach skandynawskich
Mirosław WÓJTOWICZ
Współczesne problemy urbanizacji i rozwoju miast w brazylijskiej Amazonii
Jadwiga GAŁKA
Monika MUSIAŁ-MALAGO
Wybrane aspekty kurczenia się miast w Polsce
Michał BIL, Wojciech DZIEMIANOWICZ
Magdalena WIŚNIEWSKA
Budżet obywatelski w polskich miastach – doświadczenia w województwie łódzkim
Krystian PUZDRAKIEWICZ
Aldona HARASIMOWICZ
Suburbanizacja a rola obszarów otaczających miasto – ujęcie teoretyczne
Elżbieta SZAFRANKO
Preferencje mieszkańców a kształtowanie przestrzeni miejskiej
Beata DETYNA, Agnieszka MROCZEK-CZETWERTYŃSKA
Kierunki rozwoju liniowej infrastruktury transportowej Aglomeracji Wałbrzyskiej
| Tytuł j. polski | Zintegrowane podejście do zarządzania obszarami metropolitalnymi w krajach skandynawskich |
| Tytuł j. ang. | The integrated approach to management of metropolitan areas in scandinavian countries |
| Autor | Justyna Danielewicz, Uniwersytet Łódzki |
| Słowa kluczowe j.pol | zintegrowane zarządzanie, obszary metropolitalne, Skandynawia |
| Słowa kluczowe j.ang | integrated management, metropolitan areas, Nordic metropolis |
| Streszczenie j. polski | Relacje funkcjonalne zachodzące pomiędzy jednostkami administracyjnymi, które tworzą obszary metropolitalne, generują potrzebę zintegrowanego podejścia do zarządzania rozwojem na poziomie metropolitalnym. To z kolei wymaga współpracy różnych interesariuszy, co prowadzi do odejścia od zarządzania hierarchicznego na rzecz koncepcji governance. Celem artykułu jest zbadanie, które z form integracji są stosowane w obszarach funkcjonalnych krajów skandynawskich oraz w jaki sposób zintegrowane podejście do zarządzania jest realizowane w praktyce. Wykorzystując metodę studium przypadku, poddano analizie formy i obszary współpracy mające miejsce
w obszarach metropolitalnych stolic skandynawskich. |
| Streszczenie j. ang. | Functional relationships between administrative units that create metropolitan areas generate the need for an integrated approach to managing metropolitan development. This, in turn, requires cooperation of various stakeholders, which leads to a departure from hierarchical management to the governance concept.
The purpose of this article is to identify which forms of integration are applied in the functional areas of Scandinavian countries and how the integrated management approach is implemented in practice. The analysis has been subjected to the forms and areas of cooperation taking place in metropolitan areas of particular capitals. |
| DOI | 10.25167/sm2018.029.01 |
| Str. | 9-26 |
| Tytuł j. polski | Współczesne problemy urbanizacji i rozwoju miast w brazylijskiej Amazonii |
| Tytuł j. ang. | Contemporary problems of urbanization and urban development in the brazylian Amazon |
| Autor | Mirosław Wójtowicz,Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie |
| Słowa kluczowe j.pol | Brazylia, Amazonia, urbanizacja, kolonizacja, siec miejska, prawo Zipfa |
| Słowa kluczowe j.ang | Brazil, Amazon, urbanization, colonization, city network, Zipf’s law |
| Streszczenie j.polski | Celem artykułu jest określenie tempa i regionalnego zróżnicowania procesu urbanizacji na obszarze brazylijskiej Amazonii oraz prześledzenie przemian miejskiej sieci osadniczej na tym obszarze w latach 1950–2010. Badany obszar obejmuje współcześnie siedem stanów tworzących Region Północny (Região Norte) o powierzchni ponad 3,8 mln km2 , co stanowi 45,3% powierzchni kraju. W analizowanym okresie region ten cechował sie najszybszym tempem zarówno wzrostu zaludnienia, jak również przyrostu ludności miejskiej w skali całej Brazylii. Zaowocowało to przyspieszeniem procesów urbanizacji oraz rozwoju sieci miejskiej na badanym obszarze. Kolonizacja i napływ ludności do brazylijskiej Amazonii zmieniły jej tradycyjną strukturę osadniczą. W 1950 r. ponad 2/3 ludności miejskiej zamieszkiwało w dwóch głównych miastach – Belém i Manaus. W kolejnych dekadach, wraz z rozwojem nowych ośrodków powstających w kolonizowanych częściach Amazonii, wytworzyła sie bardziej regularna siec miejska. |
| Streszczenie j. ang. | The aim of this paper is to determine the pace and regional diversification of the urbanization process in the Brazilian Amazon and to trace the changes in the urban settlement network in this area in the years 1950–2010. The studied area includes currently seven states forming the North Region (Região Norte)nwith an area of over 3.8 million km2 , accounting for 45.3% of the country’s area. In the analyzed period, this region was characterized by both the fastest population growth rate and an increase in urban population in Brazil. This resulted in accelerated urbanization processes and the development of urban network in the analysed area. Colonization and the influx of population into the Brazilian Amazon changed its traditional settlement structure. In 1950, more than two thirds of the city population lived in two major cities: Belém and Manaus. In the following decades, with the development of new centers in the colonized parts of the Amazon, a more regular urban network has developed. |
| DOI | 10.25167/sm2018.029.02 |
| Str. | 27-44 |
| Tytuł j. polski | Rola poakcesyjnych migracji zagranicznych w zmianach przestrzennych układów zaludnienia w Polsce w latach 2004–2012 |
| Tytuł j. ang. | The influence of post-accession migration abroad on the changes in the territorial population systems in Poland in the years 2004–2012 |
| Autor | Jadwiga Gałka, Uniwersytet Jagielloński |
| Słowa kluczowe j.pol | poakcesyjne migracje Polaków, zmiany demograficzne w Polsce, migracje w Polsce, międzynarodowe migracje w Polsce, typologia migracji w Polsce |
| Słowa kluczowe j.ang | post-accession migration of Poles, population changes, demographic chan ges, migration, international migration, migration typology |
| Streszczenie j.polski | Poakcesyjne migracje Polaków były jednym z ważniejszych wydarzę w najnowszej historii Polski. Po 2004 r. Polacy masowo wyjeżdżali do Wielkiej Brytanii i Irlandii, które jako jedne z pierwszych zliberalizowały dostęp do swoich rynków pracy dla obywateli nowych krajów członkowskich Unii Europejskiej. Celem pracy jest ukazanie wpływu poakcesyjnych migracji zagranicznych ludności na zmiany demograficznych układów zaludnienia w Polsce w latach 2004–2012. W pracy wykorzystano dane pochodzące z Głównego Urzędu Statystycznego dotyczące wyjazdów na pobyt czasowy i stały w latach 2004–2012. Z badan wynika, ze poakcesyjne migracje miały wpływ na zmiany demograficzne Polski. Depopulacja spowodowana emigracja występowała nie tylko w województwie opolskim, ale także w innych rejonach kraju (gminy wiejskie w województwach dolnośląskim i śląskim, a także gminy położone poza strefa oddziaływania dużych miast, głównie w województwach: świętokrzyskim, lubelskim i podlaskim). Z kolei korzystny wpływ poakcesyjnych migracji odnotowano w gminach wokół dużych miast, w których następował przyrost ludności. Warto dodać, ze migracje zagraniczne odegrały mniejsza role w kreowaniu zaludnienia w województwach, gdzie ludność preferuje tradycyjny model rodziny (np. województwo małopolskie), oraz w gminach województw wielkopolskiego i pomorskiego. |
| Streszczenie j. ang. | Post-accession migration of Poles was one of the most important phenomena in recent history of Poland. After 2004, Poles were leaving mainly for the UK and Ireland, which were the first countries to relax their regulations of the labour market for citizens of new member states. The aim of the study is to show the impact of the post-accession migration on the changes in the demographics systems of population in Poland in the years 2004-2012. The study uses data from the Central Statistical Offce, which concerned emigration with temporary residence and permanent residence in the years 2004-2012. The study shows that international migration of Poles has a significant impact on the demographic situation in Poland. The research shows that population loss occurs not only in Opolskie Province, which is considered to be strongly affected by emigration, but also in other areas of the country (rural communities in the Dolnoslaskie and Slaskie Provinces, also in the municipalities outside the influence zone of the capital cities in the provinces of Swietokrzyskie, Lubelskie and Podlaskie). In contrast, the situation was favourable in the influence zones of large cities. In addition, migration abroad proved to be of small significance in regions with the traditional family-based model, such as Malopolska Province and in the municipalities in Wielkopolska and Pomorskie Provinces. |
| DOI | 10.25167/sm2018.029.03 |
| Str. | 45-60 |
| Tytuł j. polski | Wybrane aspekty kurczenia sie miast w Polsce |
| Tytuł j. ang. | Selected aspects of the shrinking of cities in Poland |
| Autor | Monika Musiał-Malago’ |
| Słowa kluczowe j.pol | kurczenie sie miast, aspekt demograficzny, gospodarczy i przestrzenny kurczenia sie miast, miasta Polski |
| Słowa kluczowe j.ang | hrinkingof cities, aspects of demographic, economics and space of shrinking of cities, Polish cities |
| Streszczenie j.polski | Jednym z najbardziej istotnych problemów współczesnego rozwoju wielu miast jest proces ich kurczenia sie (shrinking cities). Kurczenie sie miast jest zjawiskiem zróżnicowanym i złożonym ze względu na jego wieloaspektowy i wielowymiarowy charakter. Skala tego zjawiska niesie ze sobą wiele negatywnych skutków, widocznych w kontekście zmian demograficznych, społecznych, gospodarczych i przestrzennych. Przedmiotem opracowania jest zagadnienie kurczenia sie miast w Polsce. W opracowaniu dokonano analizy wybranych aspektów demograficznych, gospodarczych i przestrzennych miast liczących powyżej 100 tys. mieszkańców. Badaniem objęto okres 2000–2015. |
| Streszczenie j. ang. | One of the most important problems of the present development of many cities is the process of their shrinking. Shrinkage is a complex and varied phenomenon because of its multi-dimensional, multiscalar and multi-temporal character. The dynamics and range of this phenomenon bring a lot of negative consequences. The effects of city shrinkage are visible in cities in the context of social and demographic models, economic processes or spatial changes. The main issue in the paper is the shrinking of the cities in Poland. The paper presents selected demographic, economic and spatial aspects of cities with over 100,000 inhabitants. The study covered the period of 2000–2015. |
| DOI | 10.25167/sm2018.029.04 |
| Str. | 61-75 |
| Tytuł j. polski | Bieguny wzrostu Podkarpacia w kontekście czterech sił konkurencyjności oraz strategii rozwoju województwa |
| Tytuł j. ang. | The growth poles in Podkarpackie Voivodeship in the context of the four forces of competitiveness and the regional development strategy |
| Autor | Michał Bil, Wojciech Dziemianowicz, Uniwersytet Warszawski, |
| Słowa kluczowe j.pol | biegun wzrostu, konkurencyjność, miasto, ośrodek subregionalny, strategia rozwoju |
| Słowa kluczowe j.ang | city, competitiveness, development strategy, growth pole, sub-regional centre |
| Streszczenie j.polski | W artykule autorzy analizują zapisy dokumentów strategicznych oraz wyniki prowadzonych badan ewaluacyjnych dotyczących miast w województwie podkarpackim, ze szczególnym uwzględnieniem ośrodków uznanych za bieguny wzrostu. Ich sytuacja obecna oraz perspektywy rozwojowe odniesione zostają do koncepcji czterech sił konkurencyjności (zasobów wewnętrznych, popytu zewnętrznego, dominacji, sieci). Badania, na których oparto zasadnicza treść artykułu, przedstawiają sytuacje kompleksowo – zarówno w ujęciu statycznym, jak i dynamicznym, z uwzględnieniem trendów na przyszłość. Szczególne miejsce w opracowaniu zajmuje stolica regionu – Rzeszów (wraz z obszarem metropolitalnym) z tej racji, ze w aktualnej Strategii rozwoju województwa jest to jedyny ośrodek, któremu poświecono oddzielny priorytet. Także w przypadku pozostałych biegunów wzrostu autorzy starają sie jednak wychwycić pewna ich specyfikę. |
| Streszczenie j. ang. | In the article the authors analyze the records of strategic documents and the results of conducted evaluation studies concerning cities in Podkarpackie Voivodeship, with a particular emphasis on centers considered to be the province’s growth poles. Their present situation and development perspectives are referred to the concept of four competitiveness forces (internal resources, external demand, domination, networks). The studies on which the essence of the article is based, present the situation comprehensively – both in static and dynamic terms, taking into account future trends. The capital city of the region – Rzeszów (with the metropolitan area) has a special place in the study, as it is the only city to be given a separate priority in the current development strategy. In the case of the other growth poles, the authors also try to capture some of their specificities. |
| DOI | 10.25167/sm2018.029.05 |
| Str. | 77 – 90 |
| Tytuł j. polski | Budżet obywatelski w polskich miastach –doświadczenia w województwie łódzkim |
| Tytuł j. ang. | Participatory bugdets in polish cities the experience of Łódz Province |
| Autor | Magdalena Wiśniewska, Uniwersytet Łódzki |
| Słowa kluczowe j. pol | budżet obywatelski, budżet partycypacyjny, partycypacja społeczna, governance, wartość publiczna |
| Słowa kluczowe j. ang | participatory budget, social participation, governance, public value |
| Streszczenie j. polski | Celem artykułu jest przedstawienie doświadczeń w zakresie wykorzystania budżetu obywatelskiego w miastach województwa łódzkiego, w tym wad i zalet tego narzędzia zarządzania. Artykuł przedstawia zagadnienie partycypacji społecznej w kontekście nowoczesnego zarządzania w mieście, co ma na celu wprowadzenie w tematykę budżetu obywatelskiego (partycypacyjnego). Rozważania teoretyczne zobrazowano za pomocą wyników badan prowadzonych w województwie łódzkim we wszystkich 16 miastach, które wdrożyły budżet obywatelski do praktyki zarządczej. Badania potwierdziły rosnącą świadomość przedstawicieli władz lokalnych zarówno co do walorów, jak i ograniczeń budżetów obywatelskich. |
| Streszczenie j. ang. | The aim of this paper is to present the experience connected with the participatory budgeting in the cities lying in Lódz Province, including the advantages and disadvantages of this management tool. The social participation is thus described in the context of modern management in local government units. This serves as an introduction to the issue of participatory budgeting. The theoretical considerations are illustrated with the results of empirical research of the practice of participatory budgeting in the cities in Lódz Province. The research was conducted in 2016 with the use of interviews carried out in 16 cities in the region, which have gained substantial experience regarding participatory budgeting. The findings confirmed that there is a growing consciousness among representatives of public bodies as far as benefits and shortcomings of participatory budgeting are concerned. |
| DOI | 10.25167/sm2018.029.06 |
| Str. | 91-99 |
| Tytuł j. polski | Ekonomiczne aspekty funkcjonowania drzew w przestrzeni miejskiej – próba oceny na bazie wolontariackiej informacji geograficznej |
| Tytuł j. ang. | Economic aspects of the functioning of trees in urban space – an attempt at evaluation on the basis of voluntary geographic information |
| Autor | Krystian Puzdrakiewicz, Uniwersytet Gdański |
| Słowa kluczowe j.pol | funkcje drzew, uslugi ekosystemowe, wolontariacka informacja przestrzenna |
| Słowa kluczowe j.ang | trees functions, ecosystems services, volunteered geographic information |
| Streszczenie j. polski | Drzewa są dobrem wspólnym przynoszącym szereg korzyści środowiskowych, społecznych i ekonomicznych. Umiejętność rozpoznania dostarczanych usług ekosystemowych oraz ich wycena są niezbędne do zrozumienia prawdziwej wartości zieleni na terenach zurbanizowanych, która znacznie przewyższa wartość rynkowa drewna jako surowca. Poza najważniejszymi pożytkami z funkcjonowania drzew w miastach, dzieki którym odnotowuje sie oszczędności w budżetach miast oraz osób prywatnych, przytoczono koszty ponoszone przez instytucje publiczne zarządzające przestrzenia miast. Narzędziem do inwentaryzacji drzew, ich wyceny oraz wizualizacji danych jest wolontariacka informacja geograficzna, na której bazie powstały portale internetowe prezentujące korzyści funkcjonowania drzew w miastach. |
| Streszczenie j. ang. | Trees are universally considered a common good as they provide a host of environmental, social and economic benefits. The ability to quantify the provision of ecosystem services is essential to understanding the true value of trees in urban areas, which may, in fact, outweigh the market value of wood as a raw material. Apart from numerous advantages of trees functioning in cities, which generate savings to the budgets of cities and individuals, the article quotes the costs incurred by public authorities for managing the urban space. The tool for the valuation of trees as well as the visualization of relevant data is volunteered geographic information. Such information forms the basis for several Internet portals that seek to quantitatively demonstrate the benefits of functional trees in urban environments. |
| DOI | 10.25167/sm2018.029.07 |
| Str. | 101-114 |
| Tytuł j. polski | Suburbanizacja a rola obszarów otaczajacych miasto – ujecie teoretyczne |
| Tytuł j. ang. | Suburbanization and the role of areas surrounding cities – a theoretical approach |
| Autor | Aldona harasimowicz, Politechnika Białostocka |
| Słowa kluczowe j. pol | suburbanizacja, obszary podmiejskie, peryferia miejska |
| Słowa kluczowe j. ang | suburbanization, suburban areas, peri-urban fringe |
| Streszczenie j. polski | Artykuł podejmuje problematykę rozwoju miast w kontekście powiązań tych jednostek osadniczych z obszarami bezpośrednio je otaczającymi, ze szczególnym uwzględnieniem roli terenów podmiejskich, wykształcającej się podczas procesów suburbanizacji. Na podstawie literatury przedmiotu analizie poddane zostały funkcje obszarów podmiejskich, jakie pojawiają sie w trakcie zachodzących procesów urbanizacji, co pozwoliło na wskazanie specyfiki współczesnej strefy podmiejskiej. |
| Streszczenie j. ang. | The article deals with the problems of urban development in the context of links between cities and their surrounding areas, with a particular emphasis on the role of suburban areas in suburbanization. Based on the literature of the subject, the functions of suburban areas, which appear during the processes of urbanization, have been analyzed thoroughly, which allowed the author to indicate the specificity of the present suburban zone. |
| DOI | 10.25167/sm2017.029.08 |
| Str. | 115 – 130 |
| Tytuł j. polski | Preferencje mieszkańców a kształtowanie przestrzeni miejskiej |
| Tytuł j. ang. | Inhabitants’ preferences and the formation of urban space |
| Autor | Elżbieta Szafranko, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie |
| Słowa kluczowe j. pol | partycypacja społeczna, badania ankietowe, kształtowanie przestrzeni miejskiej |
| Słowa kluczowe j. ang | social participation, survey research, shaping urban space |
| Streszczenie j. polski | Przestrzeń miejska powinna być tak ukształtowana, aby mogła zaspokajać oczekiwania mieszkańców. Trudno jest jednak określić, które elementy zagospodarowania terenów osiedlowych maja największe znaczenie przy ocenie warunków związanych z badana przestrzenia. Dlatego tez w celu określenia pożądanych kierunków zagospodarowania terenów miejskich przeprowadza sie badania preferencji mieszkańców w drodze referendów, wywiadów i ankiet. W artykule przedstawiono metodykę badan ankietowych preferencji mieszkańców i ich opinii związanych z kształtowaniem przestrzeni osiedlowej. Opracowane przez autorkę ankiety wykorzystano do badan oczekiwań przyszłych mieszkańców planowanego osiedla oraz istniejącej zabudowy przewidzianej do modernizacji. |
| Streszczenie j. ang. | Urban space should be shaped in such a way as to be able to meet the expectations of its inhabitants. However, it is diffcult to determine which elements of development of residential areas are most important when assessing the conditions related to the surveyed space. Therefore, in order to determine the desired directions of development of urban areas a study of residents’ preferences was carried out. The article presents the methodology of the survey research of residents’ preferences and their opinions related to the development of housing space. Survey questionnaires developed by the author were used to study the expectations of future residents of the planned estate and the existing buildings planned for modernization. |
| DOI | 10.25167/sm2018.029.09 |
| Str. | 131–142 |
| Tytuł j. polski | Kierunki rozwoju liniowej infrastruktury transportowej Aglomeracji wałbrzyskiej |
| Tytuł j. ang. | Directions of the development of the linear transport infrastructure in Wałbrzych Agglomeration |
| Autor | Beata Detyna, Agnieszka Mroczek-Czetwertyńska,
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa Im. Angelusa Silesiusa W Wałbrzychu, |
| Słowa kluczowe j.pol | logistyka miasta, liniowa infrastruktura transportowa, kongestia, Aglomeracja Wałbrzyska |
| Słowa kluczowe j.ang | city logistics, linear transport infrastructure, congestion, Walbrzych Agglomeration |
| Streszczenie j.polski | Aglomeracja Wałbrzyska tworzona jest przez 23 gminy o zróżnicowanym stopniu rozwoju liniowej infrastruktury transportowej. W opracowaniu podjęto próbę analizy i oceny działań jednostek samorządu terytorialnego Aglomeracji Wałbrzyskiej pod katem istniejących dróg i sieci kolejowych oraz występującego na nich zjawiska kongestii. Pod uwagę wzięto takie elementy infrastruktury jak: drogi krajowe, wojewódzkie i gminne oraz sieci kolejowe. Analizując i oceniając zjawisko kongestii, dokonano obserwacji dróg aglomeracji, zarówno w godzinach szczytu, jak i poza nim. Na tej podstawie możliwa była identyfikacja „wąskich gardeł” w ruchu kołowym oraz zróżnicowanego stopnia rozwoju liniowej infrastruktury. Dokonano tez oceny funkcjonalności tej infrastruktury, a także wskazano preferowane kierunki jej dalszego rozwoju.
|
| Streszczenie j. ang. | Walbrzych Agglomeration consists of 23 municipalities of varied levels of development of their linear transport infrastructure. This paper attempts to analyse and evaluate the local government units of Walbrzych Agglomeration in terms of the existing roads and rail networks, as well as congestion phenomenon. The author has considered such elements of the infrastructure as the national, provincial and municipal roads, as well as the railway networks. The observation of the phenomenon of congestion and the analyses and evaluations of Walbrzych Agglomeration roads were made both at peak and off-peak times.On this basis it has been possible to identify traffc bottlenecks and make differentiation of the development levels of the linear infrastructure in the examined area. The functionality of this infrastructure has also been evaluated, as well as the preferred directions for its further development. |
| DOI | 10.25167/sm2018.029.10 |
| Str. | s. 143–156 |