Redakcja: Janusz Słodczyk

Redaktor tematyczny: Edyta Szafranek

ISSN 2543-5302 (wersja online)
ISSN 2082-4793 (wersja papierowa)

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego

 

 

 

 

Spis treści:

 

 

Tytuł j. polski Realizacje urbanistyczne w mieście postindustrialnym i ich wpływ na kształtowanie ładu przestrzennego
Tytuł j. ang. Urban projects in post-industrial city and their influence on shaping urban space
Autor Magdalena Szmytkowska Uniwersytet Gdański
Słowa kluczowe j.pol miasto postindustrialne, obszary poprzemysłowe, przedsięwzięcia urbanistyczne, projekty wielkoskalowe, ład przestrzenny
Słowa kluczowe j.ang post-industrial city, industrial areas, urban projects, large-scale projects, spatial order
Streszczenie j.polski Istotnym problemem miast postindustrialnych, wynikającym z dokonujących się przeobrażeń gospodarczych, jest ich dziedzictwo w postaci często zdegradowanych i niewykorzystanych obszarów poprzemysłowych. Zazwyczaj są one zlokalizowane w centralnych dzielnicach miast i powinny być obszarem szczególnego zainteresowania władz lokalnych z dwóch zasadniczych powodów: potrzeby otwierania miasta „na zewnątrz” i kreacji jego wizerunku jako miasta atrakcyjnego dla inwestorów, turystów i innych zewnętrznych użytkowników miasta oraz konieczności powstrzymania postępujących procesów suburbanizacji poprzez stworzenie oferty rezydencjalnej w bardzo atrakcyjnie zlokalizowanych obszarach miasta. Procesy rewitalizacji, mające prowadzić do oddawania obszarów miastu i  ich ożywiania, przebiegają zazwyczaj dwutorowo: poprzez modernizację istniejącej już zabudowy lub realizację nowych, często wielkoskalowych przedsięwzięć, które mogą istotnie odmienić ich morfologię oraz dotychczasowe funkcje. W neoliberalnej rzeczywistości, która zdominowała zarządzanie w skali miejskiej, należy mieć świadomość, że podejmowane działania, przynoszące konkretne benefity ich realizatorom, mogą zarazem istotnie zaburzyć ład przestrzenny, a także – poprzez postępujące procesy gentryfikacji – dotychczasowe struktury społeczne.
Streszczenie j. ang. An important problem of post-industrial cities, resulting from the economic changes, is their heritage in a form of often degraded and unused post-industrial areas. They are mostly situated in central districts. Thus, it is obvious that local authorities consider them as perspective and priority in spatial development.

The revitalization processes that should revive the city, usually run two ways: through the modernization of existing buildings or the implementation of new, often large-scale projects. Neo-liberal city management typically produces profits their implementers, but also can disrupt spatial order, and – through progressive processes of gentrification – existing social structures.

 

Tytuł j. polski Równoważenie rozwoju małego miasta w XXI wieku – ujęcie teoretyczne
Tytuł j. ang. Sustainable development the 21st century small town in the theory
Autor Katarzyna Mazur – Belzyt, Politechnika Śląska
Słowa kluczowe j.pol zrównoważony rozwój, nowa urbanistyka, współczesne miasto, sąsiedztwo, rozwój lokalny
Słowa kluczowe j.ang sustainable development, new urbanizm, contemporary town., neighborhood,  local development
Streszczenie j.polski Autorka, omawiając paradygmat zrównoważonego rozwoju, odnosi go do specyfiki małego miasta. W konsekwencji, zestawiając charakterystyczne czynniki, mające wpływ na rozwój małego miasta w duchu zrównoważonego rozwoju, podejmuje próbę zbudowania modelu takiego miasta, proponując narzędzie do jego sterowania i monitorowania w postaci zestawu kryteriów do spełnienia. W artykule podjęto próbę odpowiedzi na dwa zasadnicze pytania badawcze: po pierwsze – co oznacza zrównoważony rozwój, po drugie – jak zrównoważony rozwój małego miasta różni się od ogólnie pojętego zrównoważonego rozwoju dużego miasta?
Streszczenie j. ang. The author, discussing the paradigm of sustainable development, refers it to the specificity of a small town. As a consequence, comparing distinctive factors influencing the development of a small town in a spirit of sustainable development, attempts to build a model of such a city, offering a tool for its controlling and monitoring in the form of a set of criteria. The article also attempts to answer two fundamental questions: first – what is the meaning of sustainable development, second – how the sustainable development of a small town differs from a broad sense of big city sustainable development?

 

Tytuł j. polski Działalności usługowe w otoczeniu wybranych centrów handlowych Wrocławia
Tytuł j. ang. Service activities in the surroundings of selected shopping malls in Wroclaw
Autor Dariusz Ilnicki, Sławomir Czerwiński, Uniwersytet Opolski
Słowa kluczowe j.pol usługi, handel detaliczny, wielkopowierzchniowe obiekty handlowe, centrum handlowe, Wrocław
Słowa kluczowe j.ang services, retail trade, large-area shopping centers, shopping mall, Wroclaw
Streszczenie j.polski Celem opracowania jest próba ukazania wpływu wybranych wrocławskich centrów handlowych na otaczającą je przestrzeń gospodarczą – placówki usługowe. Wybrano pięć centrów handlowych, z których każde reprezentuje jedną z pięciu ich generacji. Z przeprowadzonych badań wynika, że centra handlowe trudno uznać za bezpośrednie zagrożenie dla placówek usługowych funkcjonujących w ich sąsiedztwie. Natomiast realnym zagrożeniem dla placówek usługowych są: 1) supermarkety dyskontowe i ogólnospożywcze, 2) powstające na bazie supermarketów osiedlowe centra handlowe, 3) przywracane do dawnej świetności pawilony handlowe. Tylko niewielka liczba właścicieli placówek usługowych wskazuje na negatywny wpływ centrów handlowych na prowadzoną przez nich działalność. Negatywny wpływ centrów handlowych w szczególności dotyka podmioty gospodarcze prowadzące działalność z zakresu tradycyjnego handlu detalicznego.
Streszczenie j. ang. The aim of the paper is an attempt at presenting the influence of selected Wroclaw’s shopping malls on their business surroundings – service enterprises. Five shopping malls were selected; each of them presents one of five generations of shopping malls. The research shows that shopping malls are not a direct threat to the functioning of service enterprises located in their vicinity. However, there are other actual threats to the functioning of service enterprises. These are: 1) supermarkets, discount stores, 2) local shopping centres in housing estates basing on supermarkets, 3) old plazas renovated and restored to their old grandeur. Only a small number of the owners of service enterprises indicated at a negative impact of shopping malls on their enterprise. A negative impact of shopping malls is especially discernible in the case of business enterprises that operate in the traditional retail trade.

 

Tytuł j. polski Trendy rozwoju usług publicznych i komercyjnych na obszarach podmiejskich na przykładzie powiatu wrocławskiego
Tytuł j. ang. Trends in public and commercial services development in suburban areas (exemplified by Wroclaw district)
Autor Łukasz Damurski, Jerzy Ładysz, Wawrzyniec Zipser, Politechnika Wrocławska
Słowa kluczowe j.pol usługi publiczne, usługi komercyjne, przedmieścia, suburbanizacja mieszkaniowa, Wrocław
Słowa kluczowe j.ang public services, commercial services, suburbs, residential suburbanisation, Wroclaw
Streszczenie j.polski W ustabilizowanych systemach osadniczych usługi najczęściej rozwijają się w oparciu o mechanizm koncentracji, jednak postępująca gwałtownie suburbanizacja zaburza ten naturalny sposób regulacji popytu i  podaży usług. Na obszarach podmiejskich zwykle występuje niedobór usług oraz ich znaczne rozproszenie. W artykule przedstawiono wyniki analiz rozmieszczenia obiektów usługowych na terenie powiatu wrocławskiego w latach 2006–2013 w oparciu m.in. o dane z rejestru pozwoleń na budowę. Badanie dynamiki i rozmieszczenia przestrzennego nowej zabudowy usługowej wskazuje, że usługi najczęściej lokalizowane są w sąsiedztwie z Wrocławiem, przy głównych ciągach komunikacyjnych oraz w małych miastach satelitarnych. Widoczny jest pozytywny związek między rozwojem mieszkalnictwa a rozwojem usług, które podążają za procesami suburbanizacji mieszkaniowej.
Streszczenie j. ang. Services in well-established settlement systems usually are developed in line with the concentration mechanisms. However, the rapid suburbanisation disrupts this natural way of regulating supply and demand. In suburban areas we observe usually a shortage and dispersion of services. In this paper we analyse the development of service facilities in the Wrocław district in the years 2006–2013, using the data from the registry of building permits. Studying the dynamics and spatial distribution of the new service developments indicates that the services are most frequently localized near Wroclaw borders, by the main roads and in small satellite towns. There is a visible positive relationship between housing development and the development of services, which increasingly follow the residential suburbanisation.
Tytuł j. polski Funkcjonowanie galerii handlowych w dzielnicy śródmiejskiej Katowic
Tytuł j. ang. The functioning of the shopping malls in downtown district of Katowice
Autor Małgorzata Twardzik, Uniwersytet Ekonomiczny w  Katowicach
Słowa kluczowe j.pol galerie/centra handlowe, handel wielkopowierzchniowy, miasto, dzielnica sródmiejska
Słowa kluczowe j.ang galleries/malls, modern trade, city, downtown district
Streszczenie j.polski Galerie handlowe stały się nieodłącznym elementem struktury współczesnych miast dużych oraz średniej wielkości w Polsce. W Katowicach funkcjonują dwa obiekty w dzielnicy śródmiejskiej

i oddziałują pod wieloma względami na funkcjonowanie tego miasta. Rozpatrując ich miejsce w strukturze sieci handlowo-usługowej, można postawić tezę, że przyczyniają się zarówno do aktywizacji ekonomicznej strefy śródmiejskiej, czego dowodem mogą być licznie powstające placówki gastronomiczne, rekreacyjne, usługowe oraz handlowe, jak i do drenowania funkcji handlowej z ulic śródmiejskich.
Streszczenie j. ang. Shopping centers have become an integral part of the structure of modern cities in Poland. In Katowice, there are two malls in the downtown district and interact in many ways the functioning of Katowice. Considering their place in the structure of the chain of retail and service center, we can said, that both contribute to the economic revival of the downtown area, evidence may numerous food service places, recreation, service and retail and commercial drainage function of the inner-city streets.

 

Tytuł j. polski Kluby seniora w przestrzeni miasta na przykładzie Wrocławia
Tytuł j. ang. Seniors’ clubs in the urban space on the example of Wroclaw
Autor Andrzej Raczyk, Anna Herbut, Uniwersytet Wrocławski
Słowa kluczowe j.pol kluby seniora, aktywizacja społeczna osób starszych, miasto, Wrocław
Słowa kluczowe j.ang seniors’ clubs, social activation of elderly persons, city, Wroclaw
Streszczenie j.polski Celem pracy była szczegółowa analiza działalności klubów seniora funkcjonujących w przestrzeni Wrocławia. Analizę oparto na badaniu liderów poszczególnych klubów oraz badaniu uczestników zajęć (seniorów). Badania przeprowadzono na przełomie lat 2013/2014 w odniesieniu do wszystkich klubów zidentyfikowanych w przestrzeni miasta (62 jednostki). Wyniki pracy pozwoliły ocenić dotychczasową efektywność klubów seniora w aktywizacji osób starszych oraz ich przestrzenną dostępność. Wskazały także na ważne problemy ich funkcjonowania w kontekście prowadzonej polityki lokalnej oraz pozwoliły zidentyfikować bardzo duży potencjał rozwojowy różnych form aktywizacji ukierunkowanej na osoby starsze. Ważnym efektem przeprowadzonych analiz było także sformułowanie najważniejszych rekomendacji dla polityki rozwoju lokalnego.
Streszczenie j. ang. The aim of the paper was to perform a thorough analysis of the activities of seniors’ clubs functioning in the urban space of the city of Wroclaw. The analysis was based on a survey of leaders of particular clubs and the survey of the participants of the activities (the seniors). The research was conducted at the turn of 2013 and 2014 in relation to all the clubs identified in the space of the city (62 units). THE results of the research allowed to evaluate the effectiveness of the seniors’ clubs in activating elderly persons and their spatial accessibility up till now. They also indicated the problems connected with their functioning in the context of the local policy and allowed to identify a wealth of developmental potential of various forms of activation directed at elderly persons. An important effect of the conducted analyses was also the formulation of the most important recommendations for the policy of local development.

 

Tytuł j. polski Rewitalizacja i gentryfikacja jako procesy sprzężone na wrocławskim Nadodrzu
Tytuł j. ang. Gentrification and revitalisation as two, coupled processes in Wroclaw’s Nadodrze district
Autor Marek Jaskólski, Mateusz Smolarski Uniwersytet Wrocławski
Słowa kluczowe j.pol urbanistyka, gentryfikacja, rewitalizacja, Wrocław
Słowa kluczowe j.ang urban planning, gentrification, revitalisation, Wroclaw
Streszczenie j.polski W ostatniej dekadzie położona na północ od ścisłego centrum Wrocławia dzielnica Nadodrze zmienia swoje oblicze. Do niedawna jeszcze obszar problemowy, kojarzony z patologiczną ciemną stroną miasta, zyskuje wskutek kompleksowych działań rewitalizacyjnych nowe życie. Do zmiany wizerunku przyczyniają się również nowi napływowi mieszkańcy. W dzielnicy powstają nowej jakości usługi, dojrzewa życie kulturalne. Autorzy przedstawiają dowody na zaistnienie procesu gentryfikacji na Nadodrzu. Ukazują, jak działania miasta oraz oddolne inicjatywy społeczne minimalizują konflikt między rodzimymi a napływowymi mieszkańcami. Przedstawiają kompleksowy proces rewitalizacji oraz inne, łagodniejsze oblicze gentryfikacji.
Streszczenie j. ang. The district Nadodrze that is located in the north part of centre of Wrocław, shows significant changes since the last decade. Until recently it was a problem area, associated with pathological “dark side” of the city, gaining as a result of comprehensive revitalization activities a new life. The new residents have a big impact on changing of the district image. Thank to them a new quality of service is created and the cultural life is booming. The authors present evidence for the existence of gentrification process in Nadodrze. They show how the action of municipality and bottom-up community initiatives can minimize the conflict between native and migrant residents. They present a comprehensive revitalization process and the other, gentler face of gentrification.
Tytuł j. polski Produkt turystyczny miasta – studium przypadku Legnicy
Tytuł j. ang. Tourist product of the city – a case study of Legnica
Autor Dariusz Zawada, Michał Kuriata, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
Słowa kluczowe j.pol walory użytkowe miasta, turystyczne walory użytkowe miasta, produkt turystyczny

miasta, syntetyczne miary rozwoju
Słowa kluczowe j.ang usable values of the city, tourist usable values of the city, the tourist product of the city, the synthetic measure of development.
Streszczenie j.polski

Treść artykułu dotyczy określonego produktu turystycznego miasta (PTM), utworzonego na podstawie turystycznych walorów użytkowych miasta. Autorzy ustosunkowują się do PTM Legnicy i określają jego wartość na podstawie turystycznych walorów użytkowych miasta. Aby to zrobić, opierając się na literaturze, zdefiniowano znaczenie pojęcia walorów użytkowych i turystycznych walorów użytkowych miasta. Następnie scharakteryzowano turystyczne walory użytkowe miasta Legnicy, podkreślono jego znaczenie jako centrum kulturalnego, ekonomicznego i edukacyjnego regionu i wyjaśniono pojęcie produktu turystycznego miasta. Omówiono również procedury określania wartości syntetycznych miar rozwoju i budowy opisanych wskaźników: liczbę noclegów, udział turystów zagranicznych w liczbie noclegów i liczbę pokoi w hotelach.

W dalszej części artykułu obliczono wartości produktu turystycznego miasta Legnicy w latach 2006–2011, określono jego dynamikę i wskazano sposoby jego budowy.
Streszczenie j. ang. The contents of the article refers to a specific touristic product of the city, creation of on a basis of usable touristic city values. The authors in article refers to the city tourism product Legnica (PTC) and calculate his values of on a basis of usable touristic city values. To do this, based on the literature defined the importance of the concepts of usable values and tourist city usable values. Next characterised the touristic city usable values town of Legnica, stressed its importance as a center of cultural, economic and educational region and explains the concept of the tourist product of the city. Also discussed the procedure for determining the value of the synthetic measure of development and built described indicators: the amount of accommodation, the share of foreign tourists in the amount accommodation and the number of rooms in hotels. The rest of the article made calculation touristic product of the city of Legnica in the period 2006–2011, its dynamics and draws conclusions.

 

Tytuł j. polski Rodzinne ogrody działkowe jako element zielonej infrastruktury na terenie aglomeracji poznańskiej
Tytuł j. ang. Family allotment gardens as an element of green infrastructure in the Poznan agglomeration
Autor Magdalena Szczepańska, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w  Poznaniu,

Michał Krzyżaniak, Dariusz Świerk, Piotr Urbański, Uniwersytet Przyrodniczy w  Poznaniu
Słowa kluczowe j.pol grody działkowe, tereny zieleni, zielona infrastruktura, ogrody społeczne, rolnictwo miejskie
Słowa kluczowe j.ang allotment gardens, green areas, green infrastructure, public gardens, urban agriculture
Streszczenie j.polski

Rodzinne ogrody działkowe stanowią ważny składnik terenów zieleni miejskiej, pełniąc wiele istotnych funkcji zarówno w mieście, jak i dla jego mieszkańców. W ostatnich 10 latach odnotowuje się spadek liczby ogrodów działkowych we wszystkich województwach. Współczesne ogrody tracą funkcje produkcyjne na rzecz ozdobno-rekreacyjnych. W artykule przedstawiono stan ilościowy, jakościowy i przestrzenny ogrodów działkowych na obszarze aglomeracji poznańskiej, poddając analizie dane Polskiego Związku Działkowców oraz wyniki ankiet przeprowadzonych wśród działkowców i mieszkańców. Na podstawie zebranych informacji podjęto próbę sformułowania rekomendacji dla polityki przestrzennej aglomeracji. W świetle długiej i bogatej tradycji ogrodów działkowych oraz doświadczeń krajów wysoko rozwiniętych

w zakresie rolnictwa miejskiego należy zapobiegać likwidacji ogrodów działkowych oraz poszukiwać dla nich nowych funkcji o charakterze zarówno społecznym, jak i produkcyjnym. W polityce przestrzennej aglomeracji należy określić sposób funkcjonowania ogrodów działkowych, zwłaszcza tych w centrach miast, ściśle formułując zasady użytkowania i charakter kształtowania tej przestrzeni – ze szczególnym uwzględnieniem aspektów estetycznych oraz kontekstu sąsiedztwa.
Streszczenie j. ang. Family allotment gardens are an important component of urban green areas, fulfilling many important functions both in the city and its inhabitants. In the past 10 years it has been a decline in the number of allotments in all provinces. Contemporary gardens are losing production functions for decorative and recreational activities. The article presents the status of quantitative and qualitative spatial allotments in the area of the agglomeration, analyzing the data of the Polish Association of Allotment and the results of surveys conducted among gardeners and residents. Based on the information gathered, it was an attempt to formulate policy recommendations for spatial agglomeration. In light of the long and rich tradition of allotment gardens and the experience of developed countries in the field of urban agriculture, should be avoided liquidation allotments and look for them new functions of both a social and productive. In politics, spatial agglomeration specify the functioning of allotment gardens, especially those in urban centers, closely formulating the terms of use and nature of the shape of the space – with particular emphasis on the aesthetic and the context of the neighborhood.
Tytuł j. polski System przyrodniczy Wrocławskiego Obszaru Funkcjonalnego
Tytuł j. ang. The natural environment system of the Wroclaw Functional Area
Autor Beata Warczewska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
Słowa kluczowe j.pol system przyrodniczy, miejski obszar funkcjonalny, Wrocławski Obszar Funkcjonalny
Słowa kluczowe j.ang natural system, functional urban area, Wroclaw Functional Area
Streszczenie j.polski Celem opracowania jest charakterystyka potencjału systemu przyrodniczego Wrocławskiego Obszaru Funkcjonalnego oraz sformułowanie wytycznych do jego kształtowania. W  artykule wyjaśniono pojęcie systemu przyrodniczego, zwrócono uwagę na dyskusję dotyczącą terminologii oraz przedstawiono zasady jego formowania. Przedstawiono problemy związane z zapewnieniem jego ciągłości przestrzennej oraz spójności funkcjonalnej. Określono potencjał przyrodniczy gmin Wrocławskiego Obszaru Funkcjonalnego oraz wskazano możliwe kierunki kształtowania systemu ekologicznego. Wyniki analiz danych statystycznych przedstawiono na kartogramach. We wnioskach zaproponowano wytyczne do kształtowania systemu przyrodniczego miejskiego obszaru funkcjonalnego.
Streszczenie j. ang. The aim of this research is summary of potential the natural environment system of the Wroclaw Functional Area and identify guidelines to shape natural environment system. In this paper explained the term of the natural environment system and presented the rules of molding the ecological system. The problems of the spatial continuity and functional cohesion of the natural environment system have been presented. The article specifies the natural potential of the communes of the Wroclaw Functional Area and indicates possible directions of shaping the green infrastructure on this area. The results of analyzes have been presented on the cartograms. Conclusions contain the guidelines for shaping the natural environment system of the functional urban area.

 

Tytuł j. polski Rola procesu komunikacji w budowaniu tożsamości miasta
Tytuł j. ang. The role of communication in building identity of city
Autor Agnieszka Stanowicka, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Słowa kluczowe j.pol komunikacja, tożsamość, wizerunek, zarządzanie miastem, marketing terytorialny
Słowa kluczowe j.ang communication, identity, image, city management, territorial marketing
Streszczenie j.polski Jednym z istotnych uwarunkowań kształtowania się wizerunku miasta jest skuteczność procesów komunikacji. Wynika to z faktu, że poprzez komunikację następuje przełożenie tożsamości miasta na jego wizerunek. Jakiekolwiek niedociągnięcia w treści, kanałach czy formach komunikacji spowodują, że wizerunek miasta będzie odmienny od zakładanej tożsamości. Celem opracowania jest ocena roli procesów komunikacji w aktywnym kształtowaniu pożądanego wizerunku miasta. Zwrócono tu też uwagę na znaczenie treści i kanałów komunikacji, które można wykorzystać w strategii tożsamości. Zauważono, że w kontaktach władz miasta z odbiorcami coraz ważniejsza jest komunikacja dwukierunkowa. Przybierać ona może różne formy, przy czym w dzisiejszych czasach szczególnego znaczenia nabiera komunikacja z wykorzystaniem mediów, a zwłaszcza Internetu, oraz możliwości, jakie te nowoczesne rozwiązania dają nadawcy komunikatów.
Streszczenie j. ang. One of the important conditions of shaping the image of the city is the effectiveness of the communication. This is due to the fact that communication takes place through translating the city’s identity on its image. Any shortcomings in the content, channels and forms of communication will make the image of the city will be different from the assumed identity. The aim of this study is to evaluate the role of communication in the active shaping of the desired image of the city. Attention was also here the importance of content and channels of communication that can be used in identity strategies. It was noted that the city authorities dealing with customers increasingly important communication is two-way. It can take various forms, but nowadays is particularly important to communicate with the use of the media, especially the Internet and the opportunities that these new solutions provide the sender’s message.