okładka t4

 

Redakcja: Janusz Słodczyk

Redaktor tematyczny: Maria Śmigielska

ISSN 2543-5302 (wersja online)
ISSN 2082-4793 (wersja papierowa)

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego

 

 

 

 

 

Spis treści:

Tytuł j. polski Łódź po 20 latach transformacji – osiagniecia i perspektywy dalszego rozwoju
Tytuł j. ang. Lodz after the 20 years of transformation – achievements and the prospects of further development
Autor Danuta STAWASZ, Beata BANACHOWICZ, Uniwersytet Łódzki
Słowa kluczowe j.pol transformacja, polityka regionalna, Łódz
Słowa kluczowe j.ang trasformation, regional politics, Lodz
Streszczenie j.polski Łódź  w połowie lat dziewięćdziesiątych XX w. przeżyła zdecydowanie większe załamanie gospodarki niż inne wielkie miasta Polski. Przyczyną tego zjawiska był upadek przemysłu lekkiego, dominującego w łódzkiej aglomeracji oraz innych rodzajów przemysłu, tj. maszynowego czy chemicznego, związanych z przemysłem lekkim. Dla społeczeństwa oznaczało to bezrobocie, spadek dochodów, obniżenie stopy życiowej, a z punktu widzenia finansów publicznych wzrost wydatków budżetowych na świadczenia transferowe. Ponadto wydolność ekonomiczna łódzkiego systemu gospodarczego uległa załamaniu. Dwadzieścia lat zmian we wszystkich sferach funkcjonowania miasta pozwoliło na wyjście z głębokiego kryzysu społeczno-gospodarczego. Wykorzystując istniejący wewnętrzny potencjał oraz podejmując starania o pozyskanie zewnętrznego kapitału, doprowadzono do istotnych przekształceń struktury gospodarczej i zbudowano efektywny i zdywersyfikowany system społeczno-gospodarczy. Nowa gospodarka dała stabilne i relatywnie odporne na zjawiska kryzysowe podstawy dalszego rozwoju miasta. Przedmiotem rozważań podjętych w artykule są kierunki zmian społeczno-gospodarczych, jakie nastąpiły w ciągu ostatnich dwudziestu lat w mieście, ze szczególnym uwzględnieniem tych, które mają w dalszym ciągu wpływ na rozwój Łodzi i jej otoczenia.
Streszczenie j. ang. In the middle of 90.ties of XX century the City of Lodz experienced dramatic collapse of its economy. The crisis occurred far more intense than in other big cities in Poland. The crucial factor that caused this unfavourable situation, was the breakdown of light industry, predominant in Lodz agglomeration. That was also the reason of fall down of other industries related with the main branch, such as mechanical engineering or chemical industry. For Lodz society it was the time of high rate of unemployment, decrease of income, decline the standard of living. For local authorities the crisis caused increase of public expenditure for transfer benefits. More over economic capacity of the city collapsed. Twenty years of change in every sphere of city’s existence enabled to overcome the crisis and start up the processes of slow but substantial transition. Exploiting existing, internal potential as well as undertaking the effort to attract external capital, the city commenced the process of transition in economic and social sphere. As a result, the effective and diversified socio-economic system has been built. The new economy gave stabile and relatively resistant basis for further city development. The aim of the article is to present the main activities that have been undertaken in Lodz to change the unfavourable situation of the city in last twenty years. The text concentrates on those achievements which are crucial as far as further development of the city is concerned.
Tytuł j. polski Fenomen urbanizacji i procesy z nim związane
Tytuł j. ang. The phenomenon of urbanization and processes connected with it
Autor Daniela SZYMAŃSKA, Jadwiga BIEGAŃSKA, Uniwersytet im. M. Kopernika w Toruniu
Słowa kluczowe j.pol urbanizacja, kontrurbanizacja, urban sprawl, ruralizacja, wycofywana urbanizacja (backwash urbanization), urbanizacja taśmowa (ribbon urbanization)
Słowa kluczowe j.ang urbanization, counterurbanization, urban sprawl, ruralization, backwash urbanization, ribbon urbanization
Streszczenie j.polski W niniejszym artykule przedstawiono fenomen urbanizacji i procesy z nim związane, rozpatrując te zagadnienia w kontekście przeglądu głównie literatury zachodniej. Podkreślono złożoność i wieloaspektowość fenomenu i pojęcia urbanizacji w wymiarze zarówno demograficznym, jak i społecznym, ekonomicznym, przestrzennym itp. Zaakcentowano pewną ułomność pojęć i ograniczenia definicyjne, które często nie nadążają za rzeczywistymi procesami, zachodzącymi w przestrzeni społeczno-gospodarczej krajów wysoko rozwiniętych i krajów rozwijających się, a  także słabo rozwiniętych. Wskazano na liczne zjawiska i procesy towarzyszące urbanizacji, takie jak: kontrurbanizacja, suburbanizacja, dezurbanizacja, reurbanizacja, eksurbanizacja, urban sprawl, spread city, exurb, dispersed city, edge city, zwrot niemetropolitalny, repopulacja wsi, deglomeracja, dekoncentracja, decentralizacja, urbanizm, urbanizacja przestawiona, antyurbanizacja, renesans obszarów wiejskich, rozproszone osadnictwo miejskie, odwrotna urbanizacja, rozproszona koncentracja ludności, urbanizacja taśmowa, peryurbanizacja, homo urbanus, japonizacja, wycofywana urbanizacja, pseudourbanizacja, aglutynacja, deruralizacja, ruralizacja, wiejskość, wiejski styl życia, nowa wiejskość, kotadesai (desakota), ruralopolis, semiurbanizacja.
Streszczenie j. ang. The article presents urbanization and the processes related to it, studying them in the context of mainly western literature of the subject. It highlights the complexity and multi-faceted nature of the phenomenon and notion of urbanization within its different aspects, i.e. demographic, social, economic, spatial, etc. Some definitional deficiencies and limitations are indicated, which result from the fact that the theoretical descriptions lag behind the real-life processes taking place in the socio-economic space of the developed, developing and underdeveloped countries. Numerous events and processes accompanying urbanization are discussed, such as: counterurbanization, suburbanization, desurbanization, reurbanization, exurbanization, urban sprawl, spread city, exurb, dispersed city, edge city, non-metropolitan turnaround, rural repopulation, deglomeration, deconcentration, decentralization, urbanism, displaced-urbanization, anti-urbanization, rural revival, rural regeneration, scattered urban settlement, redirected urbanization, dispersed concentration of population, ribbon urbanization, periurbanization, homo urbanus, japanization, backwash urbanization, overurbanization, hyperurbanization, agglutination, deruralization, ruralization, rurality, rural lifestyle, new ruralism, kotadesai (desakota), ruralopolis, semiurbanization, semi-urban areas.
Tytuł j. polski Model przemian miasta postsocjalistycznego – przykład Łodzi
Tytuł j. ang. A model of transformation of a post-socialist city – a case study of Lodz
Autor Waldemar CUDNY, Uniwersytet Łódzki, Filia w Tomaszowie Mazowieckim
Słowa kluczowe j.pol miasto postsocjalistyczne, Łódź , transformacja społeczno-gospodarcza, model
Słowa kluczowe j.ang Post-socialist city, Lodz, socio-economic transformation, model
Streszczenie j.polski Artykuł poświęcony jest transformacji społeczno-gospodarczej w miastach postsocjalistycznych w Polsce. Autor przedstawia propozycje modelu zmian na podstawie analizy sytuacji w Łodzi. Pierwsza część stanowi zwięzłe wprowadzenie do charakterystyki głównych kierunków przekształceń w Łodzi, w następnej zaś prezentowany jest model transformacji w Łodzi po 1989 r. Główne czynniki transformacji ujęte są w dwóch grupach, nazwanych grupami czynników wewnętrznych i czynników zewnętrznych zmian.
Streszczenie j. ang. This article is dedicated to socio-economic transformation in post-socialist cities in Poland. Author presents a proposal of a model of changes based on the analysis of the situation in Lodz. The first part of this article presents a concise introduction to the characteristics of the main directions of transformation in Lodz. The next section proposed a model of transformation of Lodz after 1989. The main factors of transformation are presented in two groups called internal and external factors of changes.

 

Tytuł j. polski Starzenie się demograficzne miast w województwie opolskim
Tytuł j. ang. The demographic aging of cities in Opole province
Autor Joanna DYBOWSKA, Uniwersytet Opolski
Słowa kluczowe j.pol starzenie, migracje, wskaźnik ludności w wieku 60 lat, indeks starości demograficznej
Słowa kluczowe j.ang ageing, migration, the percentage share of aged 60+ in the total population, advanced old age index
Streszczenie j.polski Artykuł charakteryzuje procesy demograficznego starzenia się miast województwa opolskiego w latach 1960–2007 na podstawie odsetka mieszkańców w wieku powyżej 60 lat wśród ogółu ludności oraz indeksu późnej starości, wyrażającego relacje liczby osób w wieku powyżej 80 lat do liczby osób przekraczających próg starości (60 lat). Województwo opolskie utworzono w 1950 r. na ziemiach włączonych w granice państwa  polskiego po drugiej wojnie światowej. Wśród jego mieszkańców wyróżnić można dwie grupy ludności – miejscową (autochtoniczną) oraz napływową – które reprezentowały odmienne typy struktury demograficznej, rzutujące na przebieg procesów demograficznych w regionie w latach 1950–2007. Procesy te na Opolszczyźnie były też uwarunkowane intensywnymi migracjami (zwłaszcza ludzi młodych), mającymi wpływ na pogłębienie zjawiska starzenia się populacji regionu.
Streszczenie j. ang. The article presented includes the characteristics of demographic ageing process in cities of Opole in years 1960–2007 based on the percentage share of aged 60+ in the total population and on ADL index (advanced old age index ) i.e. proportion of aged people (80 years old and more) to the whole group of people over 60 years old. Opole Voivodeship, formed in 1950, on the joined to Poland after World War II, is populated by the people of various regional roots. Two main groups can be identified: immigrant population and natives. The immigrant population settling on the territory of Opole voivodeship represented the demographically younger structure than the natives. It influenced further process of demographic changes including the present state of advanced demographic old age. In years 1950–2007 the demographic process of ageing in cities of Opole was progressing, reducing at the same time the differences in the scale of ageing between the cities on the territory populated by immigrants and the cities on the territory populated by the natives. The percentage share of aged 60+ in the total population decreased in the group of cities where natives dominated whereas the percentage share of aged 60+ in the total population increased in the cities on the territories populated by the immigrants.
Tytuł j. polski Zastosowanie lokalnych wskaźników zależności przestrzennej do określenia zróżnicowań przestrzennych preferencji wyborczych mieszkańców Wrocławia
Tytuł j. ang. An application of local indicators of spatial association for the purpose of defining spatial diversification concerning electoral preferences of the inhabitants of Wroclaw
Autor Dariusz ILNICKI, Krzysztof JANC Uniwersytet Wrocławski
Słowa kluczowe j.pol LISA, sąsiedztwo, Wrocław, wybory, preferencje wyborcze, wiek wyborcy
Słowa kluczowe j.ang neighbourhood, Wroclaw, elections, electoral preferences, age of voters
Streszczenie j.polski Celem artykułu jest przedstawienie możliwości wykorzystania lokalnych wskaźników zależności przestrzennej (LISA) do analiz zjawisk społecznych w skali miasta. Poza aspektem metodologicznym, koncentrującym się na opisie i przykładzie zastosowania LISA, opracowanie zawiera również aspekt poznawczy. Związany jest on z określeniem przestrzennych zróżnicowań preferencji wyborczych mieszkańców Wrocławia w wyborach do Sejmu i Senatu RP w 2007 r. Równocześnie dokonano próby połączenia analizy poparcia udzielonego przez wyborców głównym partiom politycznych (PO, PiS, LiD) oraz analizy frekwencji ogółem ze strukturą wieku wyborców. Jednostki odniesienia przestrzennego stanowiły obwody wyborcze. W wyborach do Sejmu i Senatu RP 2007 r. było ich 270. Taka liczba jednostek przestrzennych pozwoliła na dokładne rozpoznanie zjawiska. W wyniku zastosowania LISA uzyskano skupiska jednostek przestrzennych o podobnych wartościach cechy. Umożliwiło to określenie obszarów koncentracji ludności o określonych preferencjach wyborczych. Powstałe skupiska jednostek o podobnych wartościach są w dużej częścii rozgraniczone przez fizyczne bariery istniejące w przestrzeni Wrocławia (główne ciągi komunikacyjne oraz rzeka Odra). Przeprowadzane analizy poparcia trzech najważniejszych partii (PO, PiS, LiD) ukazały, iż jest ono silnie zróżnicowane w przestrzeni miasta. Należy to powiązać ze specyfiką ludności zamieszkującej określone obszary miasta. Warto podkreślić, że dokonana analiza zależności pomiędzy  preferencjami wyborczymi a grupami wieku pozwoliła stwierdzić, że cecha ta nie wyjaśnia postaw wyborczych. Wpływ wieku nie ma charakteru sumarycznego, jest on raczej wypadkową głównych wymiarów struktury wieku. Jednak w skali dużego miasta jest wielkością, która przy połączeniu z innymi elementami szeroko rozumianej tkanki miejskiej jest w stanie w większym stopniu wyjaśniać preferencje wyborcze. Tym samym wiek wyborcy samodzielnie nie wyjaśnia postaw wyborczych, ale może je częściowo tłumaczyć, przy analizach w „odpowiedniej” skali przestrzennej – obwodach wyborczych.
Streszczenie j. ang. The aim of the article is to present the possibilities of using local indicators of spatial association (LISA) in the analysis of social phenomena on the urban scale. Apart from the methodological aspect concentrating on the description and possible applications of LISA, the paper also includes a cognitive aspect. It is related to defining spatial diversification concerning electoral preferences of the inhabitants of Wroclaw during the Sejm and Senate elections in 2007. At the same time, the author attempted to combine the analysis of support for particular political parties (PO, PiS, LiD) and voter turnout in general with the age structure of the voters. Constituencies were used as spatial reference units. In the 2007 Sejm and Senate elections there were 270 of them. Such number of spatial units allowed to identify the phenomenon precisely. As a result of using LISA, concentrations of spatial units with similar characteristic feature values were obtained. This allowed to define the areas of concentration of population with particular electoral preferences. The remaining concentrations of spatial units characterized by similar values are largely distinguished by physical barriers existing in the space of Wroclaw (the main traffic routes and the Oder). The support analyses conducted for the three most important parties (PO, PiS, LiD) revealed that their support is heavily diversified within the city space. This is connected with the special character of inhabitants of particular areas of the city. It needs to be stressed that the performed analysis of connections between electoral preferences and age groups indicates that this feature does not explain electoral attitudes. The influence of age does not have summary character; it is rather an outcome of the main dimensions of the age structure. However, combined with other elements of the urban tissue in the broad sense, the influence of the age factor can account for electoral preferences in large cities. Therefore, the age of voters does not explain electoral preferences itself, but can be useful in explaining this phenomenon on a more appropriate spatial level – the level of constituencies.
Tytuł j. polski Łódź  u progu XXI wieku
Tytuł j. ang. Lodz at the threshold of the 21st century
Autor Jolanta JAKÓBCZYK-GRYSZKIEWICZ, Uniwersytet Łódzki
Słowa kluczowe j.pol etapy rozwoju, transformacja ustrojowo-gospodarcza, upadek przemysłu, klaster przemysłu, specjalna strefa ekonomiczna, rewitalizacja
Słowa kluczowe j.ang development stages, political and economic transformation, decline of industry, industrial cluster, special economic zone, revitalization development of new industrial branches and services
Streszczenie j.polski Łódź  to miasto średniowieczne, które intensywnie zaczęło się rozwijać dopiero od XIX w. dzięki przemysłowi włókienniczemu. Na skutek odcięcia od wschodnich rynków zbytu w początkach transformacji ustrojowo-gospodarczej w latach dziewięćdziesiątych XX w. nastąpił upadek tego przemysłu, co wymusiło zmiany kierunków rozwoju miasta. Dzięki dogodnemu położeniu w centrum Polski, taniej i wykwalifikowanej sile roboczej, długiej tradycji przemysłowej i stworzeniu silnego ośrodka akademickiego Łódź  dźwiga się z upadku, stawiając na rozwój nowych gałęzi przemysłu oraz silny rozwój usług.
Streszczenie j. ang. Lodz is medieval city which owes its rapid growth in the 19th century to the textile industry. The loss of eastern markets at the time of political and economic transformation in the 1990s resulted in a decline of this industry, which forced the city to seek new directions of development. Owing to convenient location in the centre of Poland, cheap and well-qualified labour, land industrial tradition, and a creation of strong academic centre, Lodz is overcoming the crisis, focusing on development new types of services.
Tytuł j. polski Konsolidacja struktur administracyjnych obszarów metropolitalnych a efektywność – doświadczenia anglosaskie
Tytuł j. ang. Consolidation of the administrative structures in metropolitan areas versus efficiency – anglo-saxon experience
Autor Marian KACHNIARZ, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
Słowa kluczowe j.pol metropolizacja, samorzad lokalny, ekonomia skali, wydajność
Słowa kluczowe j.ang metropolisation, local government, economies of scale, efficiency
Streszczenie j.polski Jednym z efektów metropolizacji jest ekspansja strefy miejskiej na sąsiadujące z jej pierwotnym rdzeniem jednostki administracyjne. To powoduje konieczność budowy mechanizmów koordynacji wykonywania usług publicznych w całej metropolii. Często postulowana jest w takich przypadkach konsolidacja struktur administracyjnych, która polega na włączeniu sąsiadującej jednostki do rdzenia. Zwolennicy tego rodzaju rozwiązań są przekonani, ze taka centralizacja zarządzania przyczynia się do efektywności wykonywanych usług publicznych (w tym administracyjnych). Przekonanie to opiera się na tak zwanej ekonomii skali i ekonomii zakresu. Artykuł, w którym analizowane są przykłady procesów konsolidacji w Anglii, Kanadzie, USA, Australii i Nowej Zelandii, nie potwierdza tych poglądów. W wielu przypadkach działania konsolidacyjne doprowadziły do spadku efektywności usług publicznych.
Streszczenie j. ang. One of the effects of metropolization is the urban area expansion on adjacent to the core of administrative units. This makes it necessary to build mechanisms for coordinating the performance of public services throughout the metropolitan assembly. Often posed a postulate in such cases is the consolidation of administrative structures which consists of the incorporation of units adjacent to the core. Supporters of such measures are based on the conviction that such a centralization of management will be conducive to the efficiency of public services (including administration). Conviction is based on the so-called economies of scale and economies of scope. An article in the analysis of processes of consolidation which was made in England, Canada, the United States, Australia and New Zealand, does not confirm these convictions. In many cases, such actions have led to a decline in efficiency and thus the main factor incentive to change.

 

Tytuł j. polski „Dobre miasto”. W poszukiwaniu właściwej społeczno-przestrzennej formy miasta
Tytuł j. ang. „A good city”. In search of the appropriate socio-spatial form of the city
Autor Anna KARWIŃSKA, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
Słowa kluczowe j.pol miasto idealne, Karta Ateńska, przestrzenna forma miasta, podmiotowość, społeczność miejska, Światowa karta praw do miasta
Słowa kluczowe j.ang ideal city, Athens Charter, spatial form of cities, subjectivity, urban community, the World Charter on the rights to the city
Streszczenie j.polski Można powiedzieć, ze społeczna historia miast jest ciągłym poszukiwaniem najlepszej formy przestrzeni miejskiej i najlepszej formy społeczności miasta. Ten proces toczył się i toczy w sferze ideologii – co przynosi kolejne wizje miast idealnych (doskonałych), a  także w sferze praktyki – prowadzonej często metoda prób i błędów. Pytanie o dobre miasto jest szczególnie istotne dziś, kiedy w skali świata ponad 50% ludności stanowią mieszkańcy miast, a w Europie odsetek ten sięga 75%. Poszukując właściwej (adekwatnej) formy społecznej i przestrzennej dla miasta formułujemy dwa rodzaje oczekiwań: jedne w stosunku do cech zbiorowości i sposobu zorganizowania życia społecznego, drugie w stosunku do sposobu zorganizowania i wyposażenia przestrzeni miejskiej. A zatem dobrze funkcjonujące miasto jako środowisko człowieka powinno realizować co najmniej podstawowe funkcje: zaspokajania potrzeb i tworzenia wspólnoty. Realizacja tych oczekiwań jest zależna od wielu czynników, mających zarówno endogenny, jak i egzogenny charakter, kluczowe są tu jednak odpowiedzi na pytania, co właściwie czyni miasto dobrym (odpowiednim) miejscem do życia i jakie są możliwości osiągania tego stanu. Jest to problem kryteriów oceny, problem zdefiniowania zagrożeń, wreszcie kwestia znalezienia odpowiednich narzędzi i środków pozwalających na kształtowanie zarówno przestrzennej, jak i społecznej formy miasta. Artykuł rozważa te zagadnienia odwołując się do dawnych koncepcji miast idealnych, a  także do współczesnych poszukiwań zawartych w takich dokumentach, jak Nowa karta ateńska (New Athens Charter) z 2003 r., Światowa karta praw do miasta (The World Charter on the rights to the city) czy Karta lipska na temat zrównoważonych miast europejskich z 2007 r.
Streszczenie j. ang. One might say that the social history of cities is a continuous search for the best form of urban space and the urban community. This process was and is proceeding in the sphere of ideology, which brings further visions of ideal (supreme) cities, as well as in the sphere of practice, often by trial-and-error. A question about the good city is important particularly today, when more than 50% of the world population lives in the cities, and in Europe this percentage reaches 75%. Looking for the proper (adequate) social and spatial forms for the city we formulate two types of expectations: one in relation to population characteristics and the way of arranging social life, the second in relation to organizing and equipping urban space. Therefore, well-functioning city, as the human environment should realize at least the basic functions: to meet needs and create community. The implementation of these expectations depends on many factors, both endogenous and exogenous nature, crucial are still answers for the questions what exactly makes a city good place to live and how to achieve this state. This is a problem of evaluation criteria, the problem of defining the risks, and finally a matter of finding the right tools and means for shaping both, the spatial and social forms of the city. Article considers these issues by referring to the old concepts of ideal cities, as well as to contemporary research present in documents such as the New Athens Charter from 2003, the World Charter on the Rights to the City or The Leipzig Charter on Sustainable European Cities from 2007.
Tytuł j. polski Funkcje metropolitalne Lublina
Tytuł j. ang. Lublin’s metropolitan function
Autor Dagmara KOCIUBA, Uniwersytet im. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Słowa kluczowe j.pol funkcje metropolitalne, Lublin, wschodnia Polska
Słowa kluczowe j.ang metropolitan functions, Lublin, East Poland
Streszczenie j.polski Lublin, położony na wschodnich krańcach Polski, jest w klasyfikacji polskich miast zaliczany do grona potencjalnych metropolii. O dalszych możliwościach rozwoju Lublina jako ośrodka metropolitalnego – w warunkach konkurowania ze sobą miast o podobnej skali i randze – zadecydują głównie funkcje wyższego rzędu, które stanowią czynnik przyciągania kapitału zewnętrznego i określają pozycję lubelskiego ośrodka w regionie, kraju i Europie. Opracowanie niniejsze skupia się zatem na zagadnieniach związanych z siłą i zakresem oddziaływania takich sfer, jak nauka i szkolnictwo wyższe, kultura, turystyka i przemysł, które zaklasyfikowane zostały do dziedzin warunkujących rozwój Lublina jako metropolii.
Streszczenie j. ang. The aim of this paper is to present the Lublin’s metropolitan function. Lublin is the largest city in the East of Poland and the centre of the potential Lublin metropolitan area. Lublin from centuries past was the main city of the Lublin region and the platform to exchange of economy between the East and the West. Is Lublin being able to keep this position in the future? Are the contemporary strength and range of influence the egzogenic factors generating profitable conditions to the city development? Is the potential too strong for make Lublin of the metropolitan center in the international scale? The following article is the attempt of answering to these questions. The issues of the Lublin’s geopolitical location and transport accessibility were presented. Then the main function which decided about city’s development potential as metropolitan centre were characterized and they range of influence were determined. The following activities are identified as metropolitan: cultural, scientific, educational and trade node, a tourist attraction and industry.
Tytuł j. polski Miejskość elektoralna w Polsce na początku XXI wieku w świetle wyników wyborów do Sejmu
Tytuł j. ang. Electoral urbanity in Poland in the early 21st  century in the light of the results of general elections
Autor Roman MATYKOWSKI, Barbara KONECKA-SZYDŁOWSKA, Katarzyna KULCZYNSKA Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Słowa kluczowe j.pol miejskość elektoralna, model regresji, Poznań i jego strefa podmiejska
Słowa kluczowe j.ang electoral urbanity, regression model, Poznan and its suburban zone
Streszczenie j.polski Ważnym czynnikiem kształtującym regionalna zmienność poparcia dla poszczególnych partii w wyborach do Sejmu lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku był poziom urbanizacji. Pomimo zachodzących gwałtownych zmian sceny politycznej w Polsce na początku XXI w., nadal niektóre partie polityczne – zarówno nowe, jak i stare – zachowały znamiona partii o charakterze miejskim lub wiejskim. Przyjmując, iż poziom miejskości jest funkcja poparcia zarówno dla ugrupowań miejskich, jak i chłopskich wykorzystano modele regresji wielokrotnej i określono stopień miejskości elektoralnej trzech pasów gmin położonych wokół Poznania. Postępowanie to oparto na założeniu, że parametry równania oszacowane na podstawie przekroju terytorialnego kraju (41 okręgów) lub województwa (31 powiatów) mogą również opisywać analizowaną zależność na poziomie gminnym.
Streszczenie j. ang. An important factor controlling regional variations in the support for individual parties in the Sejm elections of the 1990s was the level of urbanisation. Despite violent changes of the Polish political scene at the start of the 21st century, there are still parties, both new and old, that have preserved an urban or a rural character. Assuming the urbanisation level to be a function of support for both, urban and peasant groups, use was made of multiple regression models to determine the degree of electoral urbanity of three belts of communes situated around Poznan. The procedure rested on the assumption that the equation parameters estimated on the basis of the territorial division of the country (41 districts) or voivodeships (31 poviats) could also describe the dependence under analysis at the level of the commune.
Tytuł j. polski Nowe realia gospodarcze na początku XXI wieku a urbanizacja
Tytuł j. ang. The new economic reality at the beginning of the 21st century and urbanization
Autor Stanisław KORENIK, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
Słowa kluczowe j.pol urbanizacja, miasto, sieci osadnicze
Słowa kluczowe j.ang urbanization, cities, settlement networks
Streszczenie j.polski We współczesnej gospodarce można zaobserwować intensywne wielokierunkowe zmiany. Są one rezultatem wielu procesów, takich jak: rewolucja technologiczna oparta na technologiach informatycznych, kształtowanie się gospodarki globalnej, przekształcanie się paradygmatu rozwoju. Obecnie kreatywność i wchłonięta wiedza przesądzają o konkurencyjności przestrzennej jednostki. Nowoczesna gospodarka również zmienia procesy urbanizacji, ponieważ wpływa na jej kierunek.
Streszczenie j. ang. In contemporary economy intensive, multidirectional changes can be observed. They are caused by many process such as: technological revolution based on information and communication technologies, shaping global economy and changing development paradigm. The ability to create and absorbed knowledge now decided of competitiveness spatial unit. This new economy also change urbanization process, because it influences its direction.
Tytuł j. polski Dokąd zmierza miasto polskie na początku nowego wieku?
Tytuł j. ang. Where is the polish city heading for at the beginning of the new century?
Autor Jacek KOTUS Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Słowa kluczowe j.pol zarządzanie miastem, inwestycje miejskie, rozwój miasta
Słowa kluczowe j.ang city management, urban investment, urban growth
Streszczenie j.polski Celem opracowania jest podjęcie dyskusji nad kierunkami, w których zmierzają polskie miasta w XXI w. w kontekście dużej dynamiki przemian współczesnych struktur miejskich oraz nasilenia wielu zjawisk zarówno w sferze urbanistycznej, społecznej, politycznej, jak i ekonomicznej. Oczywiście niniejszy tekst jest jedynie spojrzeniem z jednej perspektywy na kwestie, która jest bardzo złożona i wieloaspektowa. Ową perspektywę wyznacza pytanie o sposób zarządzania polskim miastem na początku wieku i wynikającą z tego politykę inwestycyjna w miastach oraz kierunek zagospodarowania miast. Władze miejskie chcą, aby ich jednostki byty atrakcyjne, konkurencyjne i innowacyjne. Miasta polskie chcą, ale i muszą rywalizować oraz współzawodniczyć w rankingach różnych kategorii. Być może nie byłoby w tym niczego złego, gdyby nie fakt, że zyski z tego współzawodnictwa przestają być zrozumiałe dla przeciętnego mieszkańca, a wysokie lokaty w rankingach atrakcyjności wcale nie muszą poprawiać jakości życia przeciętnych obywateli. Nowoczesne inwestycje, mega wydarzenia kulturalne, wspaniałe kampanie promocyjne ukazujące przyjezdnym atrakcje obszaru pozostają w znacznym rozdźwięku ze starymi, podupadającymi architektonicznie, a niekiedy i społecznie dzielnicami.
Streszczenie j. ang. The aim of the paper is to join in the discussion about the directions in which Polish cities are heading in the 21st century. Its context is the high dynamics of change in modern urban structures and the intensification of many phenomena of city-planning, social, political and economic nature. Obviously, the present text offers a look from only one perspective on a matter which is highly complex and has many aspects. The perspective is the way of managing the Polish city at the start of the century and the investment policy and development tendencies resulting from it. City authorities want their units to be attractive, competitive and innovative. Polish cities want, but also have to, compete and vie with one another in all kinds of rankings. There may be nothing wrong with it, except that the benefits flowing from such competition are no longer understandable to the average citizen, while high places won by his city in attractiveness rankings do not necessarily improve his quality of life. Modern investment, cultural mega-events, splendid promotional campaigns showing visitors attractions of an area clash with old, architecturally obsolete, and sometimes also socially declining quarters.

 

Tytuł j. polski Słubfurt – idea euromiasta na pograniczu polsko-niemieckim
Tytuł j. ang. Slubfurt – the idea of a eurocity in the polish-german borderland
Autor Katarzyna KULCZYŃSKA, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Słowa kluczowe j.pol Slubfurt, euromiasto, pogranicze polsko-niemieckie
Słowa kluczowe j.ang Slubfurt, Eurocity, Polish-German borderland
Streszczenie j.polski Słubice i Frankfurt nad Odrą to przykłady podzielonych miast pogranicza polsko-niemieckiego. Na początku lat dziewięćdziesiątych XX w., dzięki licznym i korzystnym uregulowaniom prawnym, jak również podpisaniu traktatów stwarzających podstawy dobrego sąsiedztwa, miasta te rozpoczęły szeroką współpracę administracyjną, gospodarczą i społeczną. Efektem podjętej kooperacji było powołanie w 1999 r. funkcji miasta Slubfurt. Osiemnaście zaledwie lat doświadczeń obu samorządów wyklucza na dzień dzisiejszy możliwość stworzenia modelu współpracy transgranicznej. Slubfurt stanowi – jak na razie – iluzoryczną formę przedsięwzięć społeczno-kulturalnych, która dopiero z biegiem lat i przemian pokoleniowo-mentalnych może przekształcić się w realne działania prowadzące do wspólnego zarządzania.
Streszczenie j. ang. Slubice and Frankfurt on the Oder are examples of divided towns in the Polish-German borderland. At the start of the 1990s, following many favourable legal regulations and the signing of treaties providing a basis for good neighbourliness, they developed wide-ranging administrative, economic and social co-operation. An effect was the establishment in 1999 of Slubfurt, an association of towns which was entered in the European register of towns a year later. The eighteen years of experience of the two local governments preclude a model of transborder co-operation being worked out today. When compared with the centuriesold contacts between the towns of Kerkrade and Herzogenrath, or Tornio and Haparanda, Slubfurt is an illusory form of cultural ventures which, in the course of years and after generational and mental changes, may transform into real measures leading to a joint form of management.
Tytuł j. polski W poszukiwaniu nowych modeli rozwoju miasta
Tytuł j. ang. In search of new models of urban development
Autor Lidia MIERZEJEWSKA, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Słowa kluczowe j.pol atrakcyjność miast, konkurencyjność miast, model rozwoju miasta, miasto XXQ
Słowa kluczowe j.ang the attractiveness of cities, the competitiveness of cities, the development of a model town, city XXQ
Streszczenie j.polski Miasta w celu dynamicznego rozwoju musza budować swoją konkurencyjność na arenie regionalnej, krajowej, międzynarodowej lub globalnej. Wymaga to między innymi rozwoju funkcji egzogenicznych, wykonywanych na rzecz konsumentów mieszkających poza miastami. Przede wszystkim jednak miasta muszą stanąć w obliczu konkurencji międzyregionalnej, co jest warunkiem wstępnym rozwoju endogenicznego. Oznacza to, ze musza być one atrakcyjne dla obecnych mieszkańców i przedsiębiorstw, jak również dla potencjalnych inwestorów. Jednym ze sposobów spełnienia tych warunków jest, jak się wydaje, taki rozwój miasta, który zapewnia wysokiej jakości życie. Celem opracowania jest przedstawienie modelu miasta XXQ, tzn. takiego, które oferuje swoim mieszkańcom najwyższą jakość życia. Kolejnym celem tego tekstu jest zastosowanie owego modelu do koncepcji zrównoważonego rozwoju, której wykonanie jest ustawowym obowiązkiem wszystkich jednostek terytorialnych w Polsce, w tym również miast. Wdrożenie takiego modelu rozwoju może być sposobem na zwiększenie atrakcyjności i konkurencyjności miast zarówno wewnątrz regionu, jak i na szerszej arenie, a  także przyczynić się do rozwoju bardziej astabilnego.
Streszczenie j. ang. In order to develop dynamically, cities must build their competitiveness on a regional, national, international or global arena. This requires the development of mainly exogenous functions, exercised for the benefit of consumers living outside the cities. However, cities must also face intra-regional competition, which is the precondition for endogenous development. This means that they must be attractive to current residents and businesses as well as to potential investors. One way of meeting these standards is, as it seems, city development which offers a high quality of life. This article aims to present a model city XXQ, i.e. one which offers its residents the highest quality of life. A further aim of the article is to apply this model to the concept of sustainable development, the implementation of which is a statutory duty of all territorial units in Poland, and therefore the cities’ as well. This is to indicate that the implementation of such a development model is a way of enhancing the attractiveness and competitiveness of cities on both an intra-regional as well as a wider arena, and it will also contribute to more stable development.
Tytuł j. polski Obszary metropolitalne w cywilizacji wiedzy (na przykładzie Wrocławskiego Obszaru Metropolitalnego)
Tytuł j. ang. Metropolitan areas in the civilization of knowledge (a case study of Wroclaw Metropolitan Area)
Autor Katarzyna MISZCZAK, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
Słowa kluczowe j.pol obszary metropolitalne, usieciowiona cywilizacja wiedzy
Słowa kluczowe j.ang metropolitan areas, network civilitation of knowledge
Streszczenie j.polski W ostatnich latach zauważa się nowe tendencje zachodzące w procesach rozwoju przestrzeni społeczno-gospodarczej poszczególnych krajów. Istotną rolę zaczynają odgrywać duże ośrodki osadnicze określone mianem obszarów metropolitalnych, rozwijane zgodnie z polityką innowacyjną Unii Europejskiej na bazie wiedzy oraz ukierunkowane na kreatywne działania globalne. Ponadto kształtowany jest nowy typ społeczeństwa – otwartego na zmiany, które są rezultatem procesów innowacyjnych realizowanych w ramach usieciowionej cywilizacji wiedzy. Na podstawie przeprowadzonych badań i poczynionych rozważań stwierdzono, iż wykorzystanie nowych uwarunkowań – i tych zewnętrznych, związanych przede wszystkim z procesem integracji europejskiej, i tych wewnętrznych, determinowanych kształtującym się wprawdzie dopiero na terenie wrocławskiego obszaru metropolitalnego układem o charakterze sieciowym, ale co najważniejsze wykazującym cechy egzogeniczności i opartym na wiedzy – stanowi niewątpliwie ogromną szansę dla decydentów i mieszkańców tej części Polski. Przedsięwzięcia podejmowane w tym zakresie i w optymalny sposób realizowane z pewnością powinny wpłynąć na modernizacje struktury społeczno-ekonomicznej i przyczynić się do podniesienia siły konkurencyjnej całego Dolnego Śląska. Ze względu na ograniczoną objętość opracowania podnoszone kwestie, oceny i wnioski zostały przedstawione w syntetycznej formie.
Streszczenie j. ang. New trends getting in development’s processes of social and economic space of countries are noticed in last years. Big settling centers called metropolitan areas begin playing important role. According with innovative policy of European Union big cities are developed on knowledge base and on global, creative operations direct. Moreover, new type of society opened on changes is formed. These changes are the result of innovative processes realized within network civilization of knowledge. On base of carried researches and done deliberations it was ascertained, that utilization of new external conditionalities, connecting first of all with European integration’s process and internal ones determined by forming only in Wroclaw metropolitan area net structure, but what’s the most important exerting exogenous feature and based on knowledge – it all no doubt proclaims huge chance for decision-makers and inhabitants of this part of Poland. The activities which are undertaken in this range and realized to optimal manner should affect for modernization of social and economic structure of whole Lower Silesia and contribute to increase of this region’s competitive power. As a reason of the elaboration’s limited volume presented matters, opinions and conclusions were depicted in synthetic form.
Tytuł j. polski O uwarunkowaniach rozwoju Sankt Petersburga – wybrane aspekty
Tytuł j. ang. About the conditionings of the development of Sankt Petersburg – some selected aspects
Autor Wiktor MOSIN, Wiaczeslaw NIESTIEROW, Walerij SOLOMIN, Jewgienij SUCHORUKOW, Uniwersytet Pedagogiczny w Sankt Petersburgu
Słowa kluczowe j.pol Sankt Petersburg, miasto, wielokulturowość
Słowa kluczowe j.ang St. Petersburg, the city, multiculturalism
Streszczenie j.polski W artykule przedstawiono genezę założenia Petersburga i przebieg budowy miasta, podkreślając udział w tym przedsięwzięciu przedstawicieli różnych narodowości ówczesnej Rosji, a  także cudzoziemców. Zwrócona została uwaga na charakter i pochodzenie materiałów budowlanych, w tym i tych sprowadzonych z Polski.
Streszczenie j. ang. This paper describes the origin of the foundation of St. Petersburg and the course of construction, emphasizing participation in this endeavor, the representatives of various nationalities from the Russian, as well as foreigners. Brought to the attention of the nature and origin of building materials including Polish.
Tytuł j. polski Zagospodarowanie oaz w nowej dolinie w Egipcie. Przypadek Farafry
Tytuł j. ang. Management of oases in the new valley in Egypt. The case of Farafra
Autor Mirosław MULARCZYK, Uniwersytet Warszawski
Słowa kluczowe j.pol Egipt, oaza Farafra, rozwój przestrzenny
Słowa kluczowe j.ang Egypt, Farafra oasis, spatial development
Streszczenie j.polski Około 98% ludności Egiptu skupia się w delcie i dolinie Nilu. Jest to obszar mocno przeludniony. Dlatego juz w latach pięćdziesiątych XX w. przy współudziale FAO przygotowano plany zagospodarowania Nowej Doliny, zakładające wybudowanie wielu nowych studni i uzdatnienie gleb pod uprawy. Podjęte przez rząd Egiptu działania przyczyniają się do intensywnego rozwoju oaz w Nowej Dolinie. Celem tego opracowania jest ich przedstawienie ze szczególnym uwzględnieniem zmian w zagospodarowaniu przestrzennym na przykładzie Farafry. Analiza opisywanych przemian była możliwa dzięki badaniom terenowym, które przeprowadzone były w latach 1993 i 2003 przez pracowników Instytutu Krajów Rozwijających się Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN w Warszawie, Instytutu Geografii Akademii Świętokrzyskiej oraz Wyższej Szkoły Turystyki i Rekreacji w Warszawie.
Streszczenie j. ang. Approximately 98% of Egypt’s population is concentrated around the Valley and delta of the Nile. To solve this problem. Egypt’s government in cooperation with the FAO, created in the 1950’s development plans for the New Valley region. They were aimed at encouraging emigration from the overpopulated areas of Egypt to the newly urbanized New Valley. The plans brought dynamic development to the oases of the region, also to the Farafra. From 1993 to 2003, the urbanized area almost doubled. Within 11 years, a vast housing estate, along with service and industrial facilities were built on the eastern side of the oasis. Specialised functional areas developed: services concentrated around the main road, state institutions mainly north of the government office, and the shops, cafeterias, and market sqares to the south. The service centre of the oasis shifted closer to the transit road, which became the axis of development. New investment projęcts are being executed east of the road, and services and industry develop south and north along the road. The square in front of the mosque lost its primary function and now it is crowded only on holydays. Further Farafra development has been planned in details by the state authorities.
Tytuł j. polski Metropolizacja a zrównoważony rozwój
Tytuł j. ang. Metropolization and sustainable development
Autor Lukasz PATER, Uniwersytet Wroclawski
Słowa kluczowe j.pol metropolizacja, zrównoważony rozwój, polaryzacja społeczno-ekonomiczna, polityka

miejska
Słowa kluczowe j.ang Metropolization, sustainable development, socioeconomical polarization, city politics
Streszczenie j.polski Autor prezentuje problematykę relacji między procesami metropolizacji i zrównoważonego rozwoju. Stwierdza między innymi, że związek między metropolizacją a zrównoważonym rozwojem sprowadza się w znacznej mierze do tego, co ogranicza możliwości realizacji takiegoż rozwoju. A ograniczenia te są ściśle związane z dostępną technologią. To dzięki niej uzyskuje się odpowiedni stopień koordynacji działań umożliwiających właściwe funkcjonowanie metropolii, a rozwój technologii z kolei zyskuje sprzyjające warunki dzięki procesom metropolizacji, ponieważ powstające metropolie są obecnie głównymi lokalizacjami działalności badawczo-rozwojowej. Istniejący związek między metropolizacją a zrównoważonym rozwojem może przybierać różne natężenie – metropolizacja może oddziaływać bądź to stymulująco, bądź powstrzymująco na realizację idei zrównoważonego rozwoju.
Streszczenie j. ang. The author of this article describes the relation between metropolization and the sustainable development. Firstly, the definitions of both are quoted with a description of conditions present in Poland that affect on the character of metropolization. Because of these conditions the traditional theoretical view of relations between metropolitan center and metropolitan region is proper. The characteristics of this view are shown by presentation of theories of polarized growth and net theory. Subsequently, special attention is given to polarization which seems to be inseparably bond to metropolization. Socioeconomical polarization can be a serious obstacle in preserving sustainable development but it can also catalyze this type of development. This opportunity is a result of a specific logic of industrial development which is embodied in creation of new centers of development, which to some extent are metropolises. There are also shown the results of analysis made in Polish cities that can be treated as a basis in describing the relation between metropolization and the sustainable development.
Tytuł j. polski Przyczyny wzrostu potencjału demograficznego małego miasta
Tytuł j. ang. The causes behind the growth in the demographic potential of a small city
Autor Andrzej RĄCZASZEK, Akademia Ekonomiczna w Katowicach
Słowa kluczowe j.pol małe miasto, potencjał demograficzny, wzrost
Słowa kluczowe j.ang small city, demographic potential, growth
Streszczenie j.polski W minionych 20 latach następowały w Polsce zmiany demograficzne, które powodują spadek liczby mieszkańców kraju. Jest to tendencja ogólnopolska, ale możliwe są odchylenia od tych prawidłowości. Badanie dotyczy Mikolowa, małego miasta w województwie śląskim. W ostatnich latach ruch naturalny ludności powoduje dodatni przyrost naturalny w tym mieście.  także saldo migracji jest dodatnie. W efekcie dodatniego przyrostu rzeczywistego liczba mieszkańców Mikolowa zwiększa się. Jest to tendencja odmienna niż w innych miastach województwa śląskiego, a  także inna niż w większości miast w Polsce. Mikolów wykorzystuje swego rodzaju rentę lokalizacyjna, jaka jest położenie na południe od centrum Górnego Śląska. Poszukując czynników takich przemian zbadano rynek inwestycji mieszkaniowych. Rosnąca liczba pozwoleń na budowę domów mieszkalnych wydawana inwestorom indywidualnym niebędącym mieszkańcami gminy Mikolów potwierdza wcześniejsze przypuszczenie. W Mikolowie lokowane są inwestycje mieszkaniowe osób zamieszkujących dotychczas w innych dużych miastach centrum województwa. A zatem w wyniku przebiegu ruchu naturalnego ludności i napływu mieszkańców innych gmin w Mikolowie liczba ludności może nadal nieznacznie wzrastać.
Streszczenie j. ang. During the past 20 years Poland’s population has undergone demographic changes, which led to a decline in the number of its citizens. This tendency is of a country-wide character, however some deviations are possible. The analysis concerns Mikolów, a small town of the Silesian Voivodeship. In the recent years natural population movement has resulted in this town’s population growth rate being positive. The migration balance has also been positive. Due to the positive real population growth the number of Mikolów’s citizens is growing. This tendency is different than in other towns of the Silesian Voivodeship and also in most of the Polish towns. Mikolów benefits from a certain kind of location rent, being located south from the center of Upper Silesia. In search of factors behind the above transformations, the analysis of housing market was conducted. The growing number of construction permits issued to individual investors, who are not Mikolów commune’s citizens, confirms the earlier supposition. People who so far have inhabited other big cities in the centre of the Voivodeship are now placing their housing investments in Mikolów. Therefore, due to the advantageous course of natural population movement and to the influx of citizens from other communes the population of this town may keep increasing.
Tytuł j. polski Prosty model optymalnej wielkości miasta
Tytuł j. ang. A simple model of optimal size of a city
Autor Klaus SCHÖLER, Uniwersytet w Poczdamie
Słowa kluczowe j.pol miasto, model, teoria ośrodków centralnych W. Christallera
Słowa kluczowe j.ang city, model, theory of W. Christaller central centers
Streszczenie j.polski Wychodząc od sformułowanej przed 80 laty teorii ośrodków centralnych W. Christallera, autor artykułu wykazuje jej ułomność w aktualnych warunkach ekonomiczno-społecznych, na przykład w kontekście rosnącej odległości miejsc pracy i miejsc zamieszkania konsumentów, wskutek rosnącej ich mobilności (dzięki motoryzacji). Proponuje własną koncepcję w formie modelu wyrażonego układem równań.
Streszczenie j. ang. Starting from 80 years ago, formulated the theory of central facilitiesing. W. Christaller, the article shows the weakness in the current socio-economic conditions, eg in the context of the growing distance of workplaces and homes of consumers, by increasing their mobility (far motoring). Proposes his own concept in the form of the model, expressed in the system of equations
Tytuł j. polski Współzależności i interakcje pomiędzy metropoliami a terenami od nich zależnymi – bieżąca sytuacja i perspektywy zarządzania w Europie
Tytuł j. ang. Interdependencies and interactions between metropolis and hinterland – current situations and governance perspectives in Europe
Autor Thomas WEITH, Uniwersytet w Poczdamie
Słowa kluczowe j.pol metropolie, polityka regionalna, model
Słowa kluczowe j.ang metropolises, regional politics, model
Streszczenie j.polski Po raz kolejny rozwój i zarządzanie regionów metropolitalnych stanowią temat dyskutowany na płaszczyźnie naukowej oraz politycznej. Chociaż metropolie są systemem zależnych węzłów i powiązań, to obecnie współzależności i interakcje są jedynie częściowo odzwierciedlane. Zarządzanie jest ograniczone, a niektóre aspekty wzajemnych powiązań słabną. W opracowaniu mowa jest o działaniach kierowniczych, czyli o przepływie wiedzy i informacji.
Streszczenie j. ang. Once more development and governance of metropolitan regions are in scientific and political discussion. Although metropolises are dependent systems and nodes of flows, up to now interdependencies and interactions are reflected only partially. Also governance activities are selective and fade out several aspects of interconnection. In consequence modified governance activities are to be discussed, which consider information and knowledge flows in a better way in future.
Tytuł j. polski Zróżnicowanie społeczno-gospodarcze gmin Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego
Tytuł j. ang. The socioeconomic differentiation within the municipalities of Krakow’s Metropolitan Area
Autor Joanna WIĘCŁAW-MICHNIEWSKA, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Słowa kluczowe j.pol obszar metropolitalny, Kraków
Słowa kluczowe j.ang metropolitan area, Cracow
Streszczenie j.polski Krakowski obszar metropolitalny (KOM), wyznaczony w Planie zagospodarowania przestrzennego województwa małopolskiego, składa się z 51 gmin, które spełniają kryteria określone miernikami zawartymi w planie. Akces do obszaru metropolitalnego – w postaci podpisanego przez przedstawicieli danej gminy porozumienia – był wyrazem woli tej gminy, a nie został wymuszony nakazem administracyjnym. Fakt ten trzeba uwypuklić, ponieważ dobrowolność akcesu ma swoje implikacje w funkcjonowaniu KOM. Społeczno-gospodarcze zróżnicowanie gmin może bowiem wpłynąć na interpretacje samego pojęcia „obszar metropolitalny”, jak i na ogólna akceptacje idei rozwoju regionu oraz na decyzje całej aglomeracji. Artykuł analizuje różnice w poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego gmin przynależnych do KOM oraz przedstawia Wpływ tej struktury w zakresie realizacji usług publicznych w gminach, przy uwzględnieniu całego obszaru metropolitalnego Krakowa. Podkreślić należy, że nie wszystkie działania gmin w sferze usług publicznych są zgodne z idea KOM – sytuacja ta wynika z dużego rozmiaru krakowskiego obszaru metropolitalnego, oddziaływania semiformalnych grup interesów i lobby, a  także z braku więzi między większością gmin KOM.
Streszczenie j. ang. Krakow’s Metropolitan Area (KOM), as delineated in the Malopolskie Province Spatial Development Plan, is comprised of 51 municipalities which meet the criteria required by the indicators included in the Plan. Once categorized as a municipality that fits KOM’s criteria, each municipality official had the opportunity to sign an agreement that would confirm their desire to be part of KOM. This decision is completely voluntary as no administrative writ has been imposed. The freewill of this choice is worth underlining because it reflects upon the effectiveness of KOM. The socioeconomic variation between KOM municipalities may significantly affect the interpretation of the notion “metropolitan area,” its general approval, and the decisions made by the participating municipalities, which are not always congruent with KOM’s needs. The main goal of this article is to analyze differences in the level of municipalities’ socio-economic development and to identify the benefits of KOM adherence. This research compares public services fruition and utilization in the municipalities with those in Krakow’s Metropolitan Area as a whole. KOM’s municipalities are very diverse as far as socio-economic development is concerned, something mainly shaped by natural environment conditions, various economic developmental goals (connected with existing economic and social potential) and the available technical infrastructure equipment. The present activities by the municipalities’ governments concerning public services are not in accordance with the ideals offered by KOM. This situation results from the large size of Krakow’s Metropolitan Area, semiformal groups of interest lobby and a lack of genuine bonds between most of KOM’s municipalities.
Tytuł j. polski Determinanty rozwoju obszaru metropolitalnego Ciudad de Gwatemala
Tytuł j. ang. The determinants of development in the Ciudad de Guatemala metropolitan area
Autor Anna WINIARCZYK-RAŹNIAK, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
Słowa kluczowe j.pol obszar metropolitalny, Gwatemala, AMCG
Słowa kluczowe j.ang metropolitan area, Guatemala, AMCG
Streszczenie j.polski Obszar metropolitalny jest regionem, którego rozwój zależy od wielu różnych czynników, począwszy od tych środowiskowych, społecznych i gospodarczych aż po wszystkie rodzaje warunków politycznych i administracyjnych. Proces wzrostu metropolitalnego jest ściśle związany z procesami globalizacji i jest najbardziej widoczny w krajach, które przystąpiły do gospodarki światowej w ostatnich dziesięcioleciach. W artykule analizie poddano obszar metropolitalny miasta Gwatemala (Area Metropolitalna del Ciudad de Guatemala – AMCG), który obejmuje osiem gmin. Jest to optymalna wersja zasięgu tego obszaru, która najczęściej podawana jest w literaturze. Przedstawiono analizę barier stojących przed Guatemala City obszaru metropolitalnego, a  także próbę określenia możliwości, które mogą pomóc AMCG rozwijać się szybciej i w sposób bardziej wszechstronny. Wskaźniki, które poddano analizie dotyczą: poziomu rozwoju społecznego, dostępności usług, dostępu do transportu publicznego, jak również potencjału regionu turystycznego. Określa ono gminy, które mogą stać się częścią AMCG w przyszłości, jak również te, które są juz częścią obszaru metropolitalnego, ale musza zostać poddane społecznej lub gospodarczej transformacji.
Streszczenie j. ang. A metropolitan area is a region whose development is determined by an array of different factors ranging from environmental, social, and economic factors to all types of political and administrative conditions. The process of metropolitan growth is closely associated with globalization processes and is most clearly apparent in countries that have joined the global economy in recent decades. The article is based on a demarcation where the AMCG includes eight boroughs. This is the optimal version that is found most often in the literature. The paper includes an analysis of barriers facing the Guatemala City metropolitan area as well as an attempt at identifying opportunities that could help the AMCG develop more rapidly and in a more comprehensive manner. A number of indicators have been taken into consideration. These include the level of social development, the availability of services, access to public transportation, as well as the region’s tourist potential. The paper identifies boroughs that may become part of the AMCG in the future as well as those that are already a part of it but need to undergo social or economic transformation.